საბჭოთა კავშირისადმი ნოსტალგია საკმაოდ გავრცელებული მოვლენაა შუახნის და ხანდაზმულ ადამიანებში. ბევრი ადამიანი გულწრფელად სევდიანდება, როდესაც საუბარი სსრკ-ს ეხება. ადამიანებს ენატრებათ სიმშვიდისა და ხვალინდელი დღის ნდობის განცდა. მაგრამ ყველაზე ხშირად სსრკ-ს ყოფილ მოქალაქეებს სასიამოვნო მოგონებები აქვთ საბჭოთა კავშირში არსებულ ფასებთან დაკავშირებით.
ბევრი რამ, რაც საბჭოთა პერიოდში იწარმოებოდა, დღესაც ემსახურება ხალხს. და მართლაც, საბჭოთა საწარმოები კეთილსინდისიერად მუშაობდა. საქონელი, უმეტესწილად, მაღალი ხარისხის იყო და საიმედო. სწორედ ამიტომ, თითქმის ყველა სახლში შეგიძლიათ იპოვოთ ნივთები, რომლებიც იმ პერიოდში იყო დამზადებული. და რაც აღსანიშნავია, ყველა საბჭოთა პროდუქტზე ფასი ზედვე იყო დაბეჭდილი. ამის წყალობით, ჩვენ შეგვიძლია ნაწილობრივ გავეცნოთ ფასების დონეს საბჭოთა ქვეყანაში.
რატომ იყო ფასები საბჭოთა კავშირში მრავალი წლის განმავლობაში სტაბილური
საბჭოთა კავშირში ფასები წლების განმავლობაში არ იცვლებოდა, რადგან ისინი სახელმწიფო დონეზე იყო განსაზღვრული. ამიტომ, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ გამყიდველს არ ჰქონდა დრო პროდუქტზე ფასმაჩვენებლის მისამაგრებლად, ღირებულების გარკვევა შეფუთვის დათვალიერებით შეიძლებოდა. ფასი არ შეიძლებოდა ყოფილიყო იმაზე მაღალი, რაც თავად პროდუქტზე იყო მითითებული. მაგრამ გამართლებული იყო ეს ფასები?
ფასების დადგენა სსრკ-ში
სსრკ-ში ფასებს საკმაოდ რთული სქემის მიხედვით ადგენდნენ. მაგალითად, იყო საქონელი, რომლის ფასიც არ ფარავდა თვითღირებულებას. ასეთ საქონელს შორის იყო რძე, პური, მარილი, მარცვლეული და ბავშვთა ტანსაცმლის ზოგიერთი ნივთი. სახელმწიფო ამ პროდუქტების გაყიდვით ზარალში იყო, მაგრამ ფასები იდეოლოგიური მიზეზების გამო არ იცვლებოდა.
ეს არღვევდა ბალანსს მიწოდებასა და მოთხოვნას შორის. ფასების დადგენის ამ პრინციპმა შექმნა მრავალი საქონლის დეფიციტი, რომელიც ძალიან სწრაფად გაქრა მაღაზიის თაროებიდან. მათი მიღება მხოლოდ კუპონებით ან ნაცნობების მეშვეობით შეიძლებოდა. ამიტომ საბჭოთა ხალხისთვის უფრო დამახასიათებელი იყო საქონლის “შოვნა“, ვიდრე ყიდვა. და თუ რაიმეს იყიდდი, მაშინ გრძელ რიგში მოგიწევდა დგომა მაღაზიაში ან საწყობში.
ამ მხრივ, სახელმწიფო ბიუჯეტმა მნიშვნელოვანი დანაკლისი მიიღო პირველადი საქონლის რეალიზაციიდან. ამ ნაკლოვანების შესავსებად, ფასი გაიზარდა ე.წ. „ფუფუნების ჯგუფის“ ნივთებზე. ასეთ საქონელს შორის იყო ალკოჰოლი, ტექნიკა, მანქანები, ავეჯი და მრავალი სხვა. სწორედ ამიტომ, ბინის ინტერიერის მიხედვით მაშინვე მიხვდებოდით, თუ რა შემოსავალი ჰქონდათ მასში მცხოვრებ ადამიანებს. მაგალითად, მხოლოდ მდიდარ ადამიანებს შეეძლოთ “მადონას” ფაიფურის სერვიზის და ფერადი ტელევიზორის ყიდვა.
სსრკ-ს საფასო ზონები
საბჭოთა ეკონომიკის სტაბილურობის ხაზგასასმელად, ფასები საქონელზე იყო მითითებული. მაგრამ ზოგიერთ საქონელს ჰქონდა არა ერთი, არამედ სამი ფასი ერთდროულად. საბჭოთა კავშირი დაყოფილი იყო 3 საფასო ზონად, რომელთაგან თითოეულს განსხვავებული ფასები ჰქონდა ზოგიერთი ჯგუფის საქონელზე.
პირველ საფასო ზონაში შედიოდა მოსკოვი, ლენინგრადი, კავშირის რესპუბლიკების დედაქალაქები, ბალტიისპირეთის რესპუბლიკები და საიდუმლო ქალაქები და ადმინისტრაციული ფორმირებები. მესამე სარტყელი იყო შორეული აღმოსავლეთი და შორეული ჩრდილოეთი. დანარჩენი სსრკ ეკუთვნოდა მეორე საფასო ზონას. ფასები ერთნაირი იყო თითოეულ ზონაში.
ფასების სარტყელი ჩამოყალიბდა პროდუქციის წარმოებისა და რეალიზაციის პუნქტამდე ტრანსპორტირების ხარჯებიდან გამომდინარე. ამიტომ ყველაზე მაღალი ფასები მესამე საფასო ზონაში იყო, ხოლო ყველაზე დაბალი პირველში.
ზოგადი ზონის ფასები ჩამოყალიბდა კვების პროდუქტებზე, როგორიცაა პური, ხორცი, შაქარი, მარილი და სხვა. გარდა ამისა, ისინი ვრცელდებოდა რთულად ტრანსპორტირებად საქონელზე, როგორიცაა ავეჯი, ფანჯრის მინა და სხვა. გამონაკლისს წარმოადგენდა ის საქონელი, რომლის წარმოებაც თავად საფასო ზონაში იყო განთავსებული.
შეინახეთ ფული შემნახველ სალაროში!
იმ პირობებში, როდესაც ბევრი საქონელი დეფიციტური იყო, ხშირად ის ადამიანებიც კი, რომლებსაც საკმარისი ფული ჰქონდათ, ვერ ხარჯავდნენ მას. ამიტომ, საბჭოთა ხალხის უმეტესობამ ამჯობინა ფულის შეგროვება. სლოგანიც კი იყო, რომელიც მოუწოდებდა ფულის შენახვას შემნახველ სალაროში. თუმცა, ამ ეკონომიურობამ სასტიკი ხუმრობა გაითამაშა საბჭოთა ხალხის უმრავლესობასთან 90-იანი წლების დასაწყისში. მათი დანაზოგი „დაიწვა“ ისე, რომ ვერ მოასწრო, რომ მფლობელისთვის ბედნიერების მოტანა.
თუმცა იყვნენ ისეთებიც, ვინც ფულს სახლში ინახავდა, რადგან უფრო უსაფრთხო იყო. ვინაიდან საბჭოთა პერიოდში სესხები არაპოპულარული იყო, ჩვეული იყო დაზოგვა და შეგროვება სასურველი ნივთების საყიდლად. ეს, თავის მხრივ, საბჭოთა ხალხს საიმედოობისა და სიმშვიდის განცდასაც უქმნიდა.
საბჭოთა ეპოქის ნოსტალგია აბსოლუტურად გასაგებია, რადგან მომავლისადმი ნდობის განცდა გვაიძულებს გავიხსენოთ მხოლოდ კარგი ამ პერიოდიდან.
