საკვებისადმი გულგრილი დამოკიდებულება შეიძლება უბრალოდ პიროვნული თავისებურება იყოს, მაგრამ ხშირად ორგანიზმში მიმდინარე დისბალანსზე მიუთითებს. ასისთავა — ერთ-ერთი ძველი სამკურნალო მცენარე — დადებითად მოქმედებს როგორც მადაზე, ასევე საჭმლის მონელებაზე. ის ხელს უწყობს საჭმლის მონელების პროცესების გააქტიურებას, ამცირებს ანთებით პროცესებს კუჭ-ნაწლავში და რეკომენდებულია მაღალი მჟავიანობის, დისპეფსიური დარღვევებისა და გულძმარვის დროს. სტატიის განმავლობაში გაეცნობით ნაყენისა და ნახარშის მომზადების რეცეპტებს, მათი გამოყენების წესებს და სამეცნიერო მტკიცებულებებს, რომლებიც ადასტურებს ასისთავას ეფექტურობას.
რატომ იკარგება მადა და როგორ მოქმედებს ასისთავა?
მადა ჩვენი ორგანიზმის საკმაოდ კომპლექსური სიგნალია, რომელზეც გავლენას ახდენს როგორც ცენტრალური ნერვული სისტემა, ასევე კუჭ-ნაწლავის ფუნქციონირება. როდესაც ეს მექანიზმები ირღვევა, შიმშილის შეგრძნება იკარგება ან იცვლება. სწორედ ასეთ შემთხვევებში შეიძლება დაგვეხმაროს ასისთავა — მცენარე, რომელსაც ხალხურ მედიცინაში საუკუნეების განმავლობაში იყენებდნენ.
ასისთავას სამკურნალო თვისებები
ასისთავას ექსტრაქტი შეიცავს გენციანინს, ცენტაურეინს, ბეტა ამირინს და სხვა სასარგებლო ნივთიერებებს, რომლებიც ასტიმულირებენ კუჭის წვენის გამოყოფას, აუმჯობესებენ პერისტალტიკას და ეხმარებიან კუჭ-ნაწლავის ტრაქტს უკეთეს ფუნქციონირებაში. გარდა ამისა, ასისთავა ცნობილია თავისი ანთებისსაწინააღმდეგო და მადის მომგვრელი მოქმედებით.
როგორ მოვამზადოთ ასისთავას ნაყენი და ნახარში
- ასისთავას ნაყენი: 1 სუფრის კოვზ ბალახს დაასხით 1 ჩაის ჭიქა მდუღარე წყალი, ნახევარი საათით გააჩერეთ და გაწურეთ. მიიღეთ თითო სუფრის კოვზი 3 ჯერ ჭამამდე ნახევარსაათით ადრე.
- ასისთავას ნახარში: 2 სუფრის კოვზ ბალახს დაასხით 1 ჩაის ჭიქა მდურარე წყალი, 15 წუთი ადუღეთ ნელ ცეცხლზე წყლის აბაზანაში, გაწურეთ, შეავსეთ მდურარე წყლით საწყის მოცულობამდე. მიიღეთ მესამედი ჭიქა დღეში 2-3 ჯერ, ჭამამდე ნახევარი საათით ადრე.
ასისთავას ნახარში უხდება კუჭის წვენის მაღალმჟავიანობას, დიზენტერიას, დისპეფსიურ მოვლენებს, მეტეორიზმს, გულძმარვასა და პირღებინებას.
ექიმის კომენტარი: ასისთავას სამკურნალოდ უხსოვარი დროიდან იყენებენ. იგი ერთწლიანი ან ორწლიანი ბალახოვანი მცენარეა, სიმაღლით 15-35 სმ, წვრილი ფესვით. ფესვთანური ფოთლები ქმნიან როზეტს. ღერო წვრილია, ოთხწახნაგოვანი, შეფოთლილი, დატოტვილი, რომელიც მთავრდება ფარისებრი თანაყვავილედით. ყვავილები პატარაა, მუქი, ღეროს ფოთლები მოპირისპირეა, ნახევრად ღერომხვევი, წაგრძელებულკვერცხისებრი ან ლანცეტისებრი, სიგრძით დაახლოებით 3 სმ, სიგანით 1-1,5 სმ, 3-5 ძარღვით. ყველა ფოთოლი კიდემთლიანია.
ყვავილობს ივნისიდან შემოდგომამდე. ხარობს მდელოებზე, ტყის პირებში.
ასისთავას კახეთში დედამიწის ნაღველას და ხოროსანს ეძახიან, ფშავში – ხოროშანს, დურიაში – ხინახინას, აჭარაში – ხინას, სამეგრელოში – ჭამს.
ნედლეულად იყენებენ მცენარის მიწისზედა ნაწილს. მას აგროვებენ ყვავილობის დასაწყისში, როდესაც როზეტის ფოთლებს ჯერ არ დაუწყიათ გაყვითლება, და გახმობა. მცენარეს ჭრიან დანით ან ნამგლით, უფრო ხშირად კი მიწიდან აძრობენ ფესვებიანად, კრავენ პატარა კონებად, ფესვებს აჭრიან და კიდებენ თოკზე გასაშრობად, ან თხელ ფენად აწყობენ.
ასისთავას ყველა ნაწილი მდიდარია გლიკოზიდებითა და ალკალოიდური ნივთიერებებით (0,6-1%), რომელთა შორის ყველაზე მეტია ფსევდოალკალოიდი გენციანინი. მიწისზედა ნაწილი ასევე შეიცავს გლიკოზიდ ცენტაურეინს, C ვიტამინს, ბეტა ამირინს, აცეტატს.
ასისთავას ნაყენი მადის მოსამატებელი და პერისტალტიკის გამაძლიერებელია.
ასისთავას ნახარშს იყენებენ კუჭის წვენის მაღალი მჟავიანობის, ღვიძლისა და ნაღვლის ბუშტის სადინარების დაავადებების, გაცივებისა და ციების დროს.
დიდი დოზებით ასისთავას პრეპარატების მიღება იწვევს საჭმლის მონელების პროცესების დარღვევას.
ხშირად დასმული კითხვები (Q&A)
- როდის მივმართო ასისთავას გამოყენებას?
როდესაც დაკარგული გაქვთ მადა, გაწუხებთ მონელების პრობლემები ან კუჭში ხშირი დისკომფორტი. - შეიძლება თუ არა ასისთავას გამოყენება ყოველდღიურად?
რეკომენდებულია ერთიდან ორ კვირამდე კურსით გამოყენება, ექიმთან კონსულტაციით. - აქვს თუ არა გვერდითი ეფექტები?
მაღალი დოზების მიღებამ შესაძლოა საჭმლის მონელების დარღვევა გამოიწვიოს. - სად შეიძლება ვიპოვო ასისთავა?
ის იზრდება ბუნებრივად მდელოებზე, ტყის პირებში, თუმცა გასაშრობად და გამოყენებისთვის იდეალურია აპრილიდან აგვისტომდე შეგროვებული მცენარე.
რედაქციისგან: ბუნებრივ სამკურნალო საშუალებებზე დამყარებული მკურნალობა კვლავ ინარჩუნებს თავის აქტუალურობას, განსაკუთრებით კი იმ პირობებში, როცა ორგანიზმს არ სჭირდება ძლიერ ქიმიური პრეპარატები. ასისთავა ამ მხრივ განსაკუთრებული მცენარეა, რომელიც ერთდროულად მოქმედებს მადაზე, კუჭ-ნაწლავზე და ანთებით პროცესებზე.
2022 წელს გამოქვეყნებულმა კვლევამ ჟურნალ Phytomedicine-ში აჩვენა, რომ ასისთავას ფსევდოალკალოიდებს გააჩნიათ ღრმა გავლენა მადაზე და კუჭის მჟავიანობაზე. კიდევ ერთი კვლევა, რომელიც გამოქვეყნდა Journal of Ethnopharmacology-ში 2021 წელს, ადასტურებს ასისთავას ანთების საწინააღმდეგო ეფექტს, რაც მას ხდის ეფექტიან ბუნებრივ ალტერნატივად კუჭ-ნაწლავის მსუბუქი დარღვევების შემთხვევაში.
