მჟაველას, ალბათ, ყველა იცნობს – ამ მცენარის სხვადასხვა სახეობა ბევრგან გვხვდება, როგორც დეკორატიული მცენარე და სარეველაც კი. თუმცა, ნაყოფიერ მჟაველას ჩვენს ქვეყანაში იშვიათად თუ მოჰკრავთ თვალს. გასაკვირი არაა, რომ მისი სამშობლო ცენტრალური და სამხრეთი ამერიკაა. კოლუმბიაში, პერუში, ბოლივიასა და ჩილიში იგი ყველგან მოჰყავთ, კარტოფილის გვერდით, და “ოკას” უწოდებენ.
გარედან მცენარე არც ისე მიმზიდველია, თუმცა მისი მთავარი ღირსება მიწის ქვეშ გვხვდება: მჟაველას ბოლქვები (Oxalis tuberosa) შეიცავს დიდი რაოდენობით სახამებელს – 25%-მდე. ისინი დაფარულია ხორციანი ქერცლებით, აქვს ხრაშუნა რბილობი და ცხარე გემო. მჟაუნმჟავას შემცველობით, სახეობები ორ ნაწილად იყოფა: მჟავედ და ტკბილად. ნაყოფის ფერი შეიძლება იყოს თეთრი, ყვითელი, ვარდისფერი, მკვეთრი წითელი და იისფერი.
საინტერესოა, რომ ველურ პირობებში ნაყოფიერი მჟაველა არ გვხვდება. მისი გამრავლება თესლითაც შეუძლებელია – მცენარეს სტერილური ყვავილები აქვს. მას მხოლოდ ბოლქვების დახმარებით ამრავლებენ.
როგორ მოვიყვანოთ ნაყოფიერი მჟაველა
ხშირად წერენ, რომ ამ ბოსტნეულს ისეთივე პირობები სჭირდება, როგორებიც კარტოფილს. რეალურად, ისინი მხოლოდ ერთნაირ ნიადაგს ანიჭებენ უპირატესობას – ფხვიერსა და ნაყოფიერს, ასევე, ორივეს უყვარს დიდი რაოდენობით სინათლე. დანარჩენში ისინი მხოლოდ განსხვავდებიან.
ამ მცენარის ბოლქვები ძალიან დიდხანს – 160 დღე მწიფდება. ამიტომ, ჩვენთან იგი ჩითილებად უნდა მოვიყვანოთ: აპრილის დასაწყისში, ბოლქვებს რგავენ ფოთლებში, მაისის ბოლოსთვის კი ნერგები ნაკვეთზე ირგვება.
თუმცა, ეს წარმატების გარანტი მაინც არაა: მთავარი პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ თავის სამშობლოში ეს ბოსტნეული მოჰყავთ მთებში, 3000-4000 მეტრზე. იქ საკმაო სიგრილეა. 30 გრადუსზე მეტ სიცხეში, მცენარე წყვეტს ზრდას. ამიტომაა, რომ ცხელ ზაფხულში მჟაველას მოსავალს არ უნდა ელოდოთ. ამ მცენარის ბოლქვები დამწიფებას მხოლოდ ნოემბერში დაიწყებდა, თუმცა, ამ დროს უკვე ძალიან ცივა მისთვის. ამიტომ, ეს გასაოცარი ბოსტნეული მოიყვანეთ იმ რეგიონებში, რომლებშიც ზაფხული გრილია, უკეთესი პირობებია მისთვის სათბურში, თბილ სეზონზე.
ნაყოფიერი მჟაველას მოვლა
მცენარე უნდა მორწყოთ საკმაოდ იშვიათად – კვირაში ერთხელ საკმარისი იქნება. ნორმაა 1 ბუჩქზე 5 ლ წყალი. თუ უფრო ხშირად მორწყავთ, ხელს შეუწყობთ ზედა ფესვთა სისტემის განვითარებას, ბოლქვები კი ნაკლებად წარმოიქმნება.
მჟაველას ბოლქვები ღეროების ბოლოებზე წარმოიქმნება, ამიტომ მცენარეს მიწა უნდა შემოაყაროთ: რაც უფრო შეამაღლებთ, მით უკეთეს მოსავალს მიიღებთ. ამასთან, მიწის შემოყრა დაგეხმარებათ ფართის ეკონომიაში – ზრდასთან ერთად, ღეროები მიწაზე ეცემა და თითოეული ბუჩქი საკმაოდ დიდ ფართობს იკავებს. მიწის შემოყრისას, ღეროები მყარად ჩერდება და ბოლქვების დარგვაც უფრო ხშირად შეგიძლიათ.
როგორ მოვამზადოთ ნაყოფიერი მჟაველა
მჟაველას ბოლქვები ისევე გამოიყენება, როგორც კარტოფილისა – ხარშავენ, წვავენ, აცხობენ და თუშავენ.
ინდოელები ბოსტნეულს ყინავენ და ახმობენ. გარეცხილი, გაყინული ბოლქვები “ოხაიას” სახელითაა ცნობილი – მას უმაღლესი ხარისხის საქონელს მიაკუთვნებენ. ოხაიასგან მზადდება ფქვილი, ხოლო მისგან – დესერტები და ფაფები.
