ბაზარზე მთელი ნიგვზის (ნაჭუჭით) შეძენისას, შეიძლება ყუთში კატასაც შეხვდეთ. გამყიდვლები ერთხმად ამტკიცებენ, რომ მხოლოდ მათ აქვთ წელს მოკრეფილი ახალი ნაყოფი თხელი ნაჭუჭით და „პეპლების“ მაღალი მოსავლით. როგორ განვსაზღვროთ ნიგვზის ხარისხი მხოლოდ ერთი შეხედვით, რომ ფული ქარს არ გავატანოთ?
როდის შევაგროვოთ ნიგოზი
დღეს „პაპარაცი“ გასწავლით, როგორ აირჩიოთ ხარისხიანი ნიგოზი. ეს ინფორმაცია ყველას გამოადგება როგორც ტრადიციულ მყიდველებს, ასევე ახალგაზრდა მეწარმეებს, რომლებიც ნიგვზის ბითუმად (ეს ძალიან იაფია) ყიდვას და უკვე გასუფთავებული ბირთვების უფრო ძვირად რეალიზებას აპირებს.
გამოცდილმა ნიგვზის მწარმოებლებმა იციან არა მხოლოდ ნიგვზის გაზრდა, არამედ ისიც, რომ კაკალი სინესტის საზომით უნდა შეიძინოთ. პირველი, რაც შეძენამდე უნდა დაიმახსოვროთ: ჩვეულებრივ (შაქრის) ტომარაში დაახლოებით 25 კგ მთელი ნიგოზი ეტევა. მეორე: სექტემბერ–ოქტომბერი – ნიგვზის მოსავლის მასობრივი აღების დროა.
მოსავლის აღების დროს კაკლის ტენიანობა დაახლოებით 40%–ია. ბევრი რამ მის სახეობაზე და მოკრეფის დროზეა დამოკიდებული. ნაყოფი რომ არ გაფუჭდეს, კაკალს აუცილებლად რეცხავენ, ზედმეტ ტენს აშორებენ და თაროზე საშრობ ბადეზე თხელ ფენად აწყობენ. ასე კაკალს დაბალ ტენიანობაზე და ოთახის ტემპერატურაზე დაახლოებით 30 დღე აშორებენ ან უფრო დიდხანს, სანამ ტენიანობა 15-20%–ით არ შემცირდება. კაკალი თაროზე მაქსიმუმ 6 თვე ინახება.
სწორედ ამიტომ, თუ კაკალს ნაადრევ შემოდგომაზე ყიდულობთ, ის შეიძლება ახალი იყოს. თუ ტომარა 25 კგ–ზე მეტს იწონის, კაკალს დამატებითი გაშრობა სჭირდება. როცა კაკლის წონაში ეჭვი გეპარებათ, გამყიდველს შესაძენი ტომარის აწონვა სთხოვეთ. თუ წონა 35 კგ–ს აჩვენებს, გამოდის კაკალი ჯერ კიდევ ახალი მოსავალია ან ხელოვნურად ტენით გაჯერებულია.
ეშმაკი გამყიდველები გასული წლის კაკალს რამდენიმე საათით წყალში ალბობენ, რომ მისი წონა გაზარდონ. ამ მაქინაციის გამოცნობა სუნით ადვილია. შუა ტომრიდან 1 მუჭა კაკალი აიღეთ და დასუნეთ. გასული წლის კაკალს სინესტის სპეციფიკური სუნი ექნებათ. ძალიან ჰგავს დროულად გასაშრობად არ გატანილ გარეცხილ თეთრეულს.
ნაყიდი უმი ნიგვზის ხარისხში რომ დარწმუნდეთ ან გამყიდველი გამოაშკარავოთ, კაკლის გემოს გასინჯვის არ მოგერიდოთ. ახალი ბირთვი ზომიერად სველი, გემოთი სასიამოვნო და მწარე არ იქნება. მსუბუქი კაკლის სუნით და წახემსებით. თუ ტომრის წონა მითითებულ წონაზე გაცილებით ნაკლებია, სავარაუდოდ, თქვენ გასული წლის ზედმეტად გამომშრალი კაკალი შეგხვდათ. ასეთის შეძენა არ ღირს.
ნიგვზის ბირთვის მაღალი ხარისხის ნიშანია ნაჭუჭი. ხშირად გამყიდველმა შეიძლება მოგასაღოს სქელკანიანი ან „ხარბი“ კაკალი, რომლიდანაც ბირთვის ამოღება ძალიან რთულია, ზოგჯერ უბრალოდ შეუძლებელია. წარმოებაში ასეთი კაკალი ითვლება წუნდებულად, გადამუშავების დროს მის თავიდან მოშორებას ცდილობენ.
თუ კაკალი ძალიან დიდი არა, მაგრამ საკმაოდ მძიმეა, მოგრძო ფორმა ფხვიერი ნაჭუჭით და ბასრი ცხვირით, დიდი ალბათობით ეს „ხარბია“. უფრო მეტი ნდობისთვის, ხელებით მისი გაფართოება სთხოვეთ. თუ ნაჭუჭი არ გნებდებათ ან ორ ნაწილად იყოფა, ასეთი ნაყოფის ყიდვა ერთმნიშვნელოვნად არ ღირს.
გასული წლის კაკლის ნაჭუჭი მუქია ობის სუნით. ასეთი კაკალი მსუბუქი წონისაა, რადგან დროთა განმავლობაში მისი ბირთვი გამოშრა. გასული წლის კაკალი რომ გამოიცნოთ, რამდენიმე ნაყოფი აიღეთ და თითოეული ყურთან შეანჯღრიეთ. თუ ამ დროს გაიგონებთ, როგორ ერტყმება ბირთვი ნაჭუჭს, არ შეიძინოთ.
ზოგჯერ ძველ კაკალს მათეთრებლით რეცხავენ, წმენდენ და ხელახლა აშრობენ, ოღონდ გამოუცდელ მყიდველს მიყიდონ. მაგრამ მათაც კი ობის, ნესტის და შმორის სუნი აქვთ (განსაკუთრებით, თუ გატეხავთ). ეს იმაზე მიგითითებთ, რომ კაკალი არასწორად შენახული და გაშრობილია. ახალ ნიგოზს ნათელი ნაჭუჭი აქვს, მძიმე არაა და შენჯღრევისას არანაირი ხმა არ აქვს.
თუ ტომარაში საჭმლის (კაკლის) ჩრჩილი აღმოაჩინეთ, არავითარ შემთხვევაში არ შეიძინოთ! მაშინაც კი, თუ მწერს სიცოცხლის ნიშანი არ ეტყობა, მის ლარვებს შეიძლება კაკლებს შორის მშვიდად ეძინოს! ნაჭუჭი საეჭვოდ გლუვი და ღია იქნება, ხოლო ტომარაში კაკლებს შორის ქიტინურ ნაწილებს და ლარვების ნარჩენ პროდუქტებს დაინახავთ.
თუ ნაჭუჭი დაზიანებულია, მასზე ლაქები, ობის, სოკოს და დაავადების კვალია, 100 %–ით შეიძლება ითქვას, რომ ასეთი კაკალი შიგნითაც დაინფიცირებულია. მაშინაც კი, თუ ტომარაში 1–2 ცუდი ნიგოზი აღმოაჩინეთ, ძალიან მოკლე დროში ბაქტერიებს მთელი პარტიის განადგურება შეუძლიათ. ხელსაყრელ პირობებში ობი შეიძლება შენობაში გავრცელდეს, სადაც კაკალი ინახება, მისი მოშორება კი პრაქტიკულად შეუძლებელია.
თუ რამდენიმე ტომარა ნიგოზს ყიდულობთ, თითოეული კარგად შეამოწმეთ. ზოგჯერ ისე ხდება, რომ გამყიდველები ახალი კაკალს გასული წლის კაკალს ურევენ. რამდენიმე კაკალი ტომრის ქვედა, შუა და ზედა ნაწილიდან აიღეთ. დასუნეთ, გატეხეთ და გემო გასინჯეთ. თუ ყველა პარამეტრით კაკალი კარგია, შეიძინეთ.
კაკლის შეძენის დროს კაკლის ბირთვის და ნაჭუჭის თანაფარდობას დიდი მნიშვნელობა აქვს. ეს მაჩვენებელი რომ განსაზღვროთ, ერთი პარტიიდან 10 საშუალო ზომის კაკალი აიღეთ და აწონეთ. მიღებული წონა 10–ზე გაყავით, რომ 1 კაკლის წონა გაიგოთ. ის მინიმუმ გრ უნდა იყოს.
ამის შემდეგ ბირთვი ნაჭუჭისგან გაათავისუფლეთ და აწონეთ. პროცენტული თანაფარდობა გამოთვალეთ: ბირთვის საერთო წონა 100–ზე გაამრავლეთ, მიღებული რიცხვი კი მთელი კაკლის საერთო წონაზე გაყავით. თუ ეს თანაფარდობა 40%–ზე მეტია, კაკალი კარგია.
ვიმედოვნებ, ჩვენი რჩევები კარგი კაკლის შერჩევაში დაგეხმარებათ. ახლა ნიგვზის შეძენის დროს სავალალო შეცდომებს არ დაუშვებთ.
