კორუფცია მახინჯი კოჟრია თანამედროვე საზოგადოების ფეხზე. ხანდახან გვეჩვენება, რომ იგი მხოლოდ კაცობრიობასთან ერთად გაქრება დედამიწიდან. მაგრამ ზოგიერთმა ქვეყანამ მოახერხა მექრთამეობის შევიწროება. მათი წარმატება ამ რთულ საქმეში შთამბეჭდავია. გიამბობთ, როგორ ახდენენ კორუფციის პრევენციას მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში. მათი გამოცდილების გათვალისწინება ღირს!
კორუფციის პრევენცია
მოქრთამვა მხოლოდ კრიმინალური გამდიდრება არ არის. მასთან ერთად მოდის სახელმწიფო ღალატი და სამართალდარღვევები სოციალური უზრუნველყოფის, მედიცინის, სამრეწველო უსაფრთხოების და მიწის საკუთრების სფეროებში. იქ, სადაც კორუფცია ყვავის, ხალხი ქამარს უფრო უჭერს.
ქვეყანაში მექრთამეობის დონე იზომება კორუფციის აღქმის ინდექსით (CPI). მონაცემების შეჯამებით სახელმწიფო ფასდება 0-დან 100 ქულამდე. რაც უფრო უახლოვდება 100-ს, მით უფრო ცუდი დამოკიდებულება აქვს მოსახლეობას მოსყიდვის მიმართ.
ქვეყნები, სადაც კორუფციის ყველაზე დაბალი დონეა: დანია
მსოფლიო ლიდერების სიაში პირველ ადგილზეა დანია მთელი 90 ქულით. მას მოსდევს ფინეთი 87 ქულით, ახალი ზელანდია და ნორვეგია 85 და 84 ქულებით. კარგი შედეგი აქვს კანადას, შვეიცარიას, სინგაპურს, ბელგიას და ლუქსემბურგს.
დანიის მაცხოვრებლები პატარა ასაკიდან იღებენ „ვაქცინას“ კორუფციის წინააღმდეგ. აქ ხალხი მის მიმართ ზიზღს განიცდის. ყველა დანიელი სამსახურის დაწყებისას ხელს აწერს ორ საბუთს: შრომით ხელშეკრულებას და ანტიკორუფციულ ხელშეკრულებას. ქრთამის აღების ან გაცემის შემთხვევაში თანამდებობა უმოკლეს დროში შეიძლება დაკარგოს.
ასევე დანიაში შეგიძლიათ დარეკოთ სპეციალურ ცხელ ხაზზე და ქრთამის აღებაზე იჩივლოთ. ყველა საჩივარს მოჰყვება პასუხი და დამნაშავეების დასჯა.
პატიოსანი ახალი ზელანდია
ახალ ზელანდიაში კეთილსინდისიერი საზოგადოების სასარგებლოდ SFO უწყება მუშაობს. მისი წარმომადგენლები მსხვილ თაღლითობას ებრძვიან. მათ უფლება აქვთ მოითხოვონ ნებისმიერი იურიდიული საბუთი ქვეყნის ნებისმიერი მაცხოვრებლისგან, ბენზინგასამართი სადგურის თანამშრომლიდან პოლიტიკოსამდე.
ახალზელანდიელი ჟურნალისტები მთავრობის წევრების ანგარიშებზე თითოეულ ცენტს აკონტროლებენ. მედიაში რეგულარულად აქვეყნებენ ინფორმაციას მანქანებზე, ბინებზე, სასტუმროებზე, ტანსაცმელზე და რესტორანში გაწეული ხარჯების შესახებ. ამიტომაც ადგილობრივი საჯარო მოხელეები და პოლიტიკოსები მართალ ცხოვრების წესს ეწევიან. არავის სურს სამსახურის დაკარგვა მცირე კორუფციული სკანდალის გამო.
ნებისმიერ ახალზელანდიელს შეუძლია გაიაროს სამთავრობო კურსები მექრთამეობის და თაღლითობის წინააღმდეგ საბრძოლველად და გაიგოს, სად და ვის მიმართოს, თუ მისი მოტყუება სცადეს. აქ კორუფციის პრევენცია უმაღლეს დონეზე მუშაობს.
ბელგია – ქვეყანა, სადაც არ არის მინერალები და ნავთობი
აქაც არიან ისეთები, რომლებიც სხვის ფულს არ ითვისებენ! ბელგიაში CPI საკმაოდ მაღალია – 73 ქულა. აი, როგორ აისახება კორუფციის დაბალი დონე ქვეყანაში ცხოვრებაზე.
როცა ბელგიაში 65 წლის ადამიანი პენსიაზე გადის, საპენსიო სააგენტოდან იღებს შეტყობინებას შემდეგი შინაარსით: „თქვენ გახდით პენსიონერი. გთხოვთ, გამოგვიგზავნოთ თქვენი საბანკო ანგარიშის ნომერი ყოველთვიური პენსიის მისაღებად. თუ გაქვთ რაიმე შეკითხვები, გთხოვთ დარეკოთ ამ ნომერზე და დაგინიშნავთ გასაუბრებას“.
ბელგიელი ბებია-ბაბუები არ მალავენ ფულს ბანკში ან ლეიბის ქვეშ შავი დღისთვის. სახელმწიფომ იზრუნა მათ კეთილდღეობაზე მომგებიანი ინიციატივებით.
ამრიგად, ადგილობრივი პენსიონერები იღებენ ფასდაკლებას ბინის ქირაზე, ტრანსპორტსა და ელექტროენერგიაზე. ბელგიაში ჯანმრთელობის დაზღვევა ფასიანია, მაგრამ მოხუცები მხოლოდ თანხის ნახევარს იხდიან. იგივე ეხება სტომატოლოგიურ მომსახურებას. სამედიცინო სისტემა ხანდაზმულებს ავალდებულებს წელიწადში ერთხელ მაინც ჩაიტარონ სამედიცინო გამოკვლევა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შეიძლება მიიღონ ჯარიმა, თუმცა არა დიდი.
კორუფციის პრევენცია საქართველოში
რაც შეეხება საქართველოს, „კორუფციის აღქმის ინდექსის“ მიხედვით, საქართველო 49-ე ადგილზეა 53 ქულით. საქართველო კვლავაც რეგიონში წამყვან პოზიციებზეა, მაგრამ ასეთი დაბალი ქულა 2015 წლის შემდეგ არ ჰქონია.
