საიდუმლოს არ წარმოადგენს, რომ საბჭოთა კავშირში სპორტისა და სახლში მომზადებული გემრიელი საკვების კულტი იყო. სსრკ-ს მოქალაქეები ვერ წარმოიდგენდნენ საკუთარ რაციონს ფაფებისა და სუპების გარეშე და ცდილობდნენ დღეში 3-ჯერ ეჭამათ. სინამდვილეში, მთავრობის მკაცრი გეგმების დროს, ხანგრძლივი სამუშაო დღეებით და მოკლე შესვენებებით, ენერგიის მთავარ წყაროს საუზმე წარმოადგენდა. ვახშამი ხშირად მხოლოდ გვიან საღამოს ემთხვეოდა.
ასე მოიპოვა საკუთარი ნიშა საბჭოთა ფასტფუდმა. ხელმისაწვდომმა კერძებმა გადაჭრა მუშების, სტუდენტებისა და სკოლის მოსწავლეების საჭიროებები, შემდეგ კი მთლიანად შეიძინა სახალხო ხასიათი. გავიხსენოთ, როგორ იცვლებოდა სსრკ-ში საზოგადოებრივი კვება დროთა განმავლობაში.
წახემსება
სსრკ-ს პირველი საზოგადოებრივი კვების ობიექტები
1920-იან წლებში გაჩნდა პირველი საჯარო სასადილოები, სადაც საბჭოთა კავშირის ყველა მოქალაქეს შეეძლო გემრიელად ესადილა. იქ შეეძლოთ შეეკვეთათ კომპლექსური სადილი – პირველი, მეორე, სალათი, პური, ჩაი ან კომპოტი. ცოტა მოგვიანებით, მრავალი ქალაქის ბაზრებში, ავტოსადგურებსა და ქუჩებში პირველი კვების ობიექტები გამოჩნდა. იქ შეიძლებოდა ფუნთუშის ან კარტოფილის ღვეზელის ყიდვა სამუშაო ცვლამდე ან სასწავლებელში მისვლამდე.
1936 წელს კვების მრეწველობის სახალხო კომისარი ანასტას მიქოიანი გაემგზავრა შეერთებულ შტატებში – უცხოელი კოლეგების სწრაფი კვების სისტემის შესასწავლად. ამ მოგზაურობიდან 3 წლის შემდეგ გამოჩნდა ლეგენდარული წიგნი გემრიელ და ჯანსაღ საკვებზე თავად მიქოიანის მონაწილეობით, იგივე “საბჭოთა კვების მუშაკების საუკეთესო მეგობარი”.
სახალხო კომისარი ეწვია ნიუ-იორკის კაფეტერიებს, სასურსათო მაღაზიებს და ცნობილ Macy’s უნივერმაღს. განსაკუთრებული ყურადღება მიიპყრო ცხელი კატლეტების მასიურმა წარმოებამ, რომლებიც პირდაპირ ქუჩებში იყიდებოდა კიოსკებში – ე.წ. “ჰამბურგერები”. მიკოიანმა შეუკვეთა აპარატების ნიმუშები კატლეტების დასამზადებლად.
უკვე 1937 წელს ლენინგრადში, მოსკოვში, ბაქოში, კიევსა და ხარკოვში დაიწყეს წვნიანი კატლეტებისა და სპეციალური ფუნთუშების წარმოება ჰამბურგერებისთვის. ასე გაჩნდა უცხოური სენდვიჩების პირველი ქუჩის ანალოგი – “ცხელი მოსკოვური კატლეტი”.
საბჭოთა ხალხს მოეწონა ახალი დელიკატესი. ზოგჯერ, როდესაც “სპეციალური ფუნთუშები” ძალიან სწრაფად იყიდებოდა, მათ ცვლიდნენ შავი ან თეთრი პურით. ამასთან, „ჰამბურგერების“ რიგები არ თავდებოდა. საინტერესო ფაქტი: სსრკ-ში პირველებმა გამოიგონეს სწრაფი კვების და გაზიანი სასმელის კლასიკური კომბინაცია, აშშ-ს დაასწრეს. გასაყიდ პუნქტებში საკვებთან ერთად ლიმონათის შეძენაც შეეძლოთ, მაშინ როდესაც შტატებში ჯერ კიდევ არ ყიდიდნენ სასმელებს და ფუნთუშებს ერთ ადგილას.
საზოგადოებრივი კვება სსრკ-ში ომის შემდეგ
დიდი სამამულო ომის დროს საბჭოთა საზოგადოებრივმა კვებამ მუშაობა შეაჩერა და გამარჯვების შემდეგ პირველ წლებში მთლიანად შეწყვიტა არსებობა. მხოლოდ ნიკიტა ხრუშჩოვის წინადადებით აღდგა ხელახლა. გაჩნდა ახალი დაწესებულებები: საპელმენეები, სამწვადეები, საჩებურეკეები და ასე შემდეგ. იმისთვის, რომ რაც შეიძლება მეტ მოქალაქეს მომსახურებოდნენ, დაწესებულებები აღიჭურვა მაღალი მაგიდებით, სკამების გარეშე. მიირთვი და გაიქეცი შენს საქმეებზე, ნუ შეაყოვნებ ხალხს!
სკვერებსა და პარკებში სეირნობისას შესაძლებელი იყო უახლოეს კაფეში შესვლა. იქ უპრობლემოდ შეგეძლოთ ცივი ლიმონათის, ფუნთუშებისა და სხვადასხვა სახის ღვეზელის დაგემოვნება.
საბჭოთა რესპუბლიკების ქუჩის საჭმელს საკუთარი კულტურის კოლორიტი გააჩნდა. მაგალითად, უზბეკეთმა სამსის პოპულარიზაცია მოახდინა, ფაფუკი ცომის ღვეზელი ხორცით ან კარტოფილით. ხოლო ტრადიციულ „ლაგმანკაში“ შეეძლოთ დაეგემოვნებინათ ამავე სახელწოდების მსუყე წვნიანი ხორცით და ლაფშით.
1990 წლის 31 იანვარს სსრკ-ში პირველი მაკდონალდსის გახსნაზე 5000-ზე მეტი მოსკოველი მივიდა. საბჭოთა ხალხი სიამოვნებით შეხვდა უცნაურ ჩიზბურგერებს, ნაგეტსებს და კარტოფილ ფრის. ამასთან ერთად სწრაფი კვების ინდუსტრია შეავსო უცხოურმა ჰოთ-დოგებმა და კოკა-კოლამ.
