ელზა სახლში მიიჩქაროდა. ჯიბრზე ლანჩის დროს სამსახურში შუქი გამორთეს და ცვლის შემდეგ მთელი საათით დარჩენა მოუწია. ხელმძღვანელობას არ აინტერესებდა, რომ ზოგ თანამშრომელს შვილები ჰყავდა, ზოგს მეორე სამსახური, ზოგი კი უბრალოდ პაემანზე ვერ წავიდა.
ელზას სახლში ოთხი შვილი ელოდა.
ყოველთვის ოცნებობდა დიდ და მეგობრულ ოჯახზე. დაოჯახდა, მაგრამ დედამთილს რძალი არ მოეწონა. ელზა ამას ყურადღებას არ აქცევდა, რადგან საუკეთესო ქმარი ჰყავდა, ყოველთვის მხარს უჭერდა. შეთანხმდნენ, რომ მინიმუმ სამი შვილი ეყოლებოდათ, მაგრამ ოთხი გამოვიდა, რადგან ბოლოს ტყუპები დაიბადნენ.
თათულის და ნანულის დაბადების შემდეგ უთანხმოებები დაიწყო. პირველ რიგში, დედამთილი გამუდმებით ავიწროებდა, ამტკიცებდა, რომ ვაჟს ცხოვრება დაუნგრია. მხოლოდ 30 წლისაა და უკვე შვილებით დამძიმებულია იმის ნაცვლად, რომ ცხოვრებით დატკბეს.
მისი თქმით, ელზამ რამდენიმე ბავშვი აჰკიდა და ბედნიერია, თუმცა თავად ჭკუა არ აქვს, რომ შვილებს განათლება მისცეს. ოთხ ბინას ვერ იყიდიან, ნორმალურ განათლებას ვერ მისცემენ. მისი აზრით, სასიხარულო არაფერია. მეორეც, დედამთილი დარწმუნებული იყო, რომ ელზა ვერ შეძლებდა მისი ვაჟის დაკავებას თავისუფალი ცხოვრებისგან სურვილისგან.
ელზა არ კამათობდა, ეთანხმებოდა მხოლოდ იმისთვის, რომ დედამთილი არ გაებრაზებინა. ახალგაზრდა და გულუბრყვილო იყო. სჯეროდა, რომ ქმართან ერთად ყველაფერს გადალახავდა. გოგონები 5 თვის იყვნენ, როცა ზურამ გამოაცხადა, რომ მიდიოდა. ელზა შოკში იყო, ყურებს არ უჯერებდა.
-როგორ მიდიხარ? სად?
-ეს შენ უნდა წახვიდე. ხომ გესმის, რომ ბინაში თანხის დიდი ნაწილი ჩემმა მშობლებმა გადაიხადეს
-ზურა, და ბავშვები? – ელზა გაოგნებული იყო.
-ხომ გინდოდა ბევრი შვილი
-შენც გინდოდა. ისინი შენი შვილებიც არიან
-ელზა, ვიცი, რისი თქმაც გინდა, მაგრამ ეს არაფერს ცვლის. გადავწყვიტე და დედაც…
ელზა სკამზე დაჯდა.
-დედა? დედა რა შუაშია? დიდი ხანია საკუთარი ოჯახი გყავს. თავად გინდოდა დიდი ოჯახი.
-შევცდი. მოემზადე და ბებიას სახლში წაგიყვან.
-სად? დაფიქრდი, იქ როგორ ვიცხოვრებ ბავშვებთან ერთად? იქ ათი წელია არავის უცხოვრია.
ზურამ მხრები აიჩეჩა.
-მე და დედა ცოტა ფულს გამოგიყოფთ სარემონტოდ.
ელზას ცოტა დრო დასჭირდა ფიქრების დასალაგებლად. შემდეგ თავი გააქნია და გადაწყვიტა, რომ არ ედარდა. უფროსი შვილები შეძლებისდაგვარად ეხმარებოდნენ: ხან პატარებს ბოთლს აძლევდნენ, ხან ჩვარს აწვდიდნენ. როცა ძველი სახლი მოაწესრიგეს, ყველა საბუთი შეაგროვა და ალიმენტზე სარჩელი შეიტანა.
აქ დაიწყო! ზურა და დედამისი ყოველდღე სტუმრობდნენ და ემუქრებოდნენ. როცა ყოფილმა დედამთილმა განაცხადა, რომ შვილებს წაართმევენ, ელზას ჩაეცინა:
-ეს სწორია. დაე, იცხოვრონ მამასთან კომფორტულ ბინაში, მე კი შაბათ-კვირას მესტუმრონ. მომწონს.
დედამთილი გაოგნდა. ელზამ იპოვა ძიძა, რომელიც მცირე თანხის სანაცვლოდ ბავშვებს უვლიდა, და სამსახური იპოვა. უკვე სამი წელი გავიდა, რაც ზურამ მიატოვა, და უფრო თავდაჯერებული იყო.
მადლობელიც იყო, რომ დედამთილის ვიზიტებზე ნერვიულობა აღარ უწევდა. თავდაჯერებული გახდა, კარგად ცხოვრობდნენ. პატარა ბოსტანი, მყუდრო სახლი. რა თქმა უნდა, ყველას უნდა მეტი ჰქონდეს, მაგრამ ელზა კმაყოფილი იყო.
მას შემდეგ, რაც თათული და ნანული ბაღში წავიდნენ, კიდევ უფრო გაუმჯობესდა ცხოვრება. გოგონები თითქმის აღარ ავადდებოდნენ და ელზას მთელი ძალით შეეძლო მუშაობა. ავტობუსის გაჩერებისკენ შებრუნდა, საათს დახედა და ამოიოხრა. სამუშაო კარგია, მაგრამ სატრანსპორტო კავშირები ნამდვილი უბედურებაა. ბოლო მიკროავტობუსი საღამოს 7 საათზე გადის, შემდეგ ან ფეხით უნდა წასულიყავი ან ტაქსით. თითქმის 8 ხდებოდა. სხვა გზა არ აქვს, ფეხით უნდა წავიდეს, ვინმეს ხელი დაუქნევს და ასე 20 წუთში სახლში მივა.
იქვე ხიდთან სკამზე მჯდომი ბებია შენიშნა. უცნაურად გამოიყურებოდა, თითქოს ვიღაცამ ძვირადღირებული ნივთები აჩუქა, მაგრამ ბოლომდე გაცვეთილი იყო. იმდენად საბრალოდ გამოიყურებოდა, რომ ელზამ გვერდი ვერ აუარა. მოხუცების მიმართ ყოველთვის კეთილგანწყობილი იყო. იხსენებდა თავის ბებიას, რომელიც 10 წლიდან ზრდიდა.
-გამარჯობა, კარგად ხართ?
ბებიამ შეხედა და გაუღიმა.
-კი, ალბათ. აქ ვზივარ, ვისვენებ.
-იქნებ, გაგაცილოთ? სად ცხოვრობთ?
ბებიამ ცრემლები მოიწმინდა.
-წასასვლელი არსად მაქვს. ქუჩაში ვცხოვრობ. ალბათ, ადრე სადმე ვცხოვრობდი, მაგრამ სად, არ მახსოვს.
ელზა დაიბნა.
-ეს როგორ? პოლიციაში უნდა წახვიდეთ.
ბებიამ ხელი აუქნია.
-ვიყავი. მაგდებენ, ამბობენ, რომ ნაკლები დავლიო, მე კი წვეთს არ ვსვამ.
ელზა სულ დაიბნა. ესმოდა, რომ მის წინ იდგა უსახლკარო ადამიანი, შესაძლოა, საკუთარმა შვილებმა მიატოვეს. მაგრამ ბებია არ იყო თავხედი, გაბრაზებული, არამედ მოწყენილი და დაკარგული. ქუჩაში ვერ დატოვებდა.
-იცით რა, ჩემთან წამოდით.
ბებიამ შიშით ახედა, ხოლო ელზას გული მოეწურა. როგორც ჩანს, ბოლო დროს ხალხისგან კარგი არაფერი დაუნახავს. ამიტომაც შეეშინდა.
-წავიდეთ. ელზა მქვია. აქვე ახლოს ვცხოვრობ. ჩემს შვილებს გაგაცნობთ. ვივახშმოთ. ნუ გეშინიათ.
ბებიას თვალები დაუთბა.
-მე ხომ ბინძური ვარ. შენ კი ამბობ, რომ ბავშვები.
-ამას გამოვასწორებთ. ჩასაცმელს ვიპოვით, აბაზანას გავათბობთ.
ელზამ ღიმილით გამოსდო მკლავი მოხუცს.
-მოდით, დაგეხმარებით
სახლამდე სწრაფად მიაღწიეს. შვილები დედას ჩაეხუტნენ.
-დედა, ვინ არის?
-ჩემო ძვირფასებო, თქვენი ბებიაა – აქ ლიზა გაჩერდა.
-ზოია, დაამატა ბებიამ ღიმილით.
-ეს ბებია ზოიაა, დაიკარგა. დროებით ჩვენთან იცხოვრებს. ვეცდებით, დავეხმაროთ.
პატარა თათულიმ და ნანულიმ აქეთ-იქიდან ბებიას ხელები ჩასჭიდეს და სუფრასთან მიიყვანეს. ლაშამ სკამი გამოუწია, ირაკლიმ სუფთა თეფში დაუდო.
-ოჰ, მოიცადეთ, შვილიშვილებო. ხელ-პირი უნდა დავიბანო.
ნახევარი საათის შემდეგ ყველა მაგიდასთან ისხდა. ბებიამ ბავშვები გამოჰკითხა, რას აკეთებდნენ და ამავდროულად თათულის კოვზის დაჭერაში ეხმარებოდა. ელზა ვერასდროს ასწრებდა ვერც ერთის, ვერც მეორეს გამოკვებას, ვერც თავად ჭამდა, მაგრამ უცებ მიხვდა, რომ ყველა დაპურებული იყო.
პირველად სამსახურში წასვლა და ბავშვების უცხოსთან დატოვება გაუჭირდა. ბებია ზოია, რომელიც ამ დროს იჯდა და წინდებს ქსოვდა, თითქოს მიუხვდა.
-ელზა, მესმის შენი განცდები. მეზობელს სთხოვე, შემოგვიაროს. ბავშვები არიან და ნორმალურია მათზე ნერვიულობა – გაუღიმა ბებიამ.
-ძალიან გამჭრიახი და კეთილი ხართ. ვფიქრობ, გაგვიმართლა, რომ გიპოვეთ.
1 კვირის შემდეგ ელზა ვერ ხვდებოდა, როგორ ცხოვრობდა აქამდე ბებიის გარეშე. ზოია ბავშვებზე ზრუნავდა, გოგონებს ძილის წინ უყვებოდა ისეთ ამბებს, რომ თავადაც გარბოდა მოსასმენად. ბიჭები იქვე დივანზე მოკალათებული იყვნენ, რომ ყველაზე საინტერესო არ გამორჩენოდათ.
ბებია ზოია დილით ელზას გვერდით მიუჯდა და უთხრა:
-სიას ჩამოგიწერ, რა იყიდო. თორემ რაღაც ნაჩქარევ კერძებს ამზადებ. ეკონომიურიც არ არის. ბავშვებს გემრიელად კვება სჭირდებათ, რომ მთელი ცხოვრება ახსოვდეთ, როგორი კარგი იყო დედასთან ერთად ცხოვრება.
-მაგრამ თქვენ ხომ დაიღლებით.
გაკვირვებულმა ზოიამ შეხედა.
-რის გამო? იმის გამო, რაღაც წვნიანს მოვამზადებ? ოჰ, არ შემიძლია შენთან ყოფნა.
სახლში გამოჩნდა ღვეზელები, სხვადასხვა წვნიანი. ფულიც ნაკლები იხარჯებოდა. ზოია ბრაზობდა ელზაზე:
-როგორი ლამაზი ხარ, საკუთარ თავს უზრუნველყოფ, მაგრამ მამაკაცებს თავს არიდებ. საკუთარ თავზეც უნდა იფიქრო.
ელზას გაეცინა.
-რა მამაკაცი. ოთხი შვილი მყავს. ოთხი, ერთი კი არა. ვის ვენდომები?
-ამის გამო ახალგაზრდობა უნდა დამარხო? ჭკვიანი და ჯანმრთელი შვილები გყავს. რა მოხდა?
ასეთ მომენტებში უნდოდა ბებიას შემოხვეოდა და ეთქვა, „კარგი დედა, ყველაფერს ისე გავაკეთებ, როგორც შენ იტყვი“. ელზა, რა თქმა უნდა, დუმდა, მაგრამ ბებიას უსმენდა. 1 თვის შემდეგ ირაკლიმ, ყველაზე უფროსმა მასწავლებლისგან მადლიერების წერილი მოიტანა. წერდა, რომ ბოლო დროს მისი ვაჟი უკეთ სწავლობდა, უფრო ყურადღებიანი იყო. ელზა ხედავდა, რომ ირაკლი ყველაფერს თავისით აკეთებდა. ბებიამ უთხრა, რომ ნამდვილმა მამაკაცმა უნდა სცადოს ყველაფრის დამოუკიდებლად გაკეთება.
ბებია ზოია მათთან უკვე 6 თვე ცხოვრობდა. ელზას გულწრფელად ებრალებოდა, მაგრამ გულის სიღრმეში ფიქრობდა, რომ თუ არავინ ეძებდა, კარგი იყო. როგორ იცხოვრებდა მასთან საღამოობით ფინჯან ჩაიზე საუბრების გარეშე, გოგონები მისი ზღაპრების გარეშე, მეზობლები ღვეზელების ახალი რეცეპტების გარეშე? ელზას სხვა რამეც ესმოდა: ყოველდღე ზოიას რაღაც ახსენდებოდა, რაღაც ახალი წარსული ცხოვრებიდან. ხან ვაჟთან ერთად თეატრშია, ხან შვილმა სამოგზაუროდ წაიყვანა. როგორც ჩანს, ვაჟთან არ უჩხუბია, უბრალოდ რაღაც მოხდა.
***
ბებია მაგიდასთან იჯდა, ბავშვები – დივანზე. ზოიას წინ გადაშლილი ჰქონდა ქაღალდი რამდენიმე ნომრით.
-ელზა, ჩემი იოანეს ნომერი გამახსენდა. მაიძულებდა მის გამეორებას. უნდა დავურეკო, ალბათ, ნერვიულობს.
ელზა კინაღამ ატირდა, მაგრამ ტელეფონი ამოიღო. ცოტა ხანი ჩუმად ისხდნენ პარმაღზე, როცა ფეხის ხმა გაიგონეს. მამაკაცი თითქმის შემოიჭრა სახლში.
-დედა! – დაიყვირა და ქალს მივარდა.
მამაკაცმა ზოიას წინ ჩაიმუხლა და სახე მის ხელებში ჩარგო. ელზამ შენიშნა, როგორ უკანკალებდა მამაკაცს მხრები. დაახლოებით 45 წლის იქნებოდა, საფეთქლები შეჭაღარავებული ჰქონდა, მოდურად ეცვა და ძვირადღირებული ოდეკოლონის სუნი ასდიოდა.
-ბებო, ჩვენთან ისევ მოხვალ? – ჰკითხა ირაკლიმ, მაგრამ ხმამ მისი ნერვიულობა გასცა.
სტუმარმა ატირებულ ბებიას შეხედა, შემდეგ ბავშვებს და, ბოლოს, ელზას.
-რა თქმა უნდა, მოვა. თავად მოვიყვან.
იოანე ცრემლებს დიდხანს ვერ იკავებდა. უკვე ერთ კვირაში სტუმრად მოვიდნენ, მთელი მანქანა საჩუქრები მოიტანეს. იოანე სუფრის გაშლაში ეხმარებოდა.
-ბედნიერი ხართ, ელზა. შვილების ყოლა დიდი ბედნიერებაა.
-თქვენ არ გყავთ შვილები?
-არა, სამწუხაროდ. ორჯერ ვიყავი დაოჯახებული, მაგრამ ცოლებმა გართობა ამჯობინეს და დავშორდით. ასე მარტო დავრჩი. ოჯახი მაინც მინდა. პატარა ოჯახი გვყავს: მე და დედა. როცა გამაჩინა, კინაღამ გადაყვა, ამიტომ ექიმებმა ისეც მშობიარობა აუკრძალეს. მამამ მიგვატოვა. ასე მარტო დავრჩით.
-თქვენ ხომ მოხუცი არ ხართ. გაფურჩქნის ასაკში ხართ. დაქორწინდით და შვილები გეყოლებათ.
-მართლა ასე ფიქრობთ?
ელზა მართალი აღმოჩნდა. ერთი წელიც არ გავიდა, რომ იოანე დაქორწინდა და შვილები ეყოლა. თან ერთი კი, არა ოთხი! მართალია, ახალგაზრდების ბედნიერების დამწუხრება ზურამ და დედამისმა სცადა. როგორც კი გაიგეს, რომ ელზა მდიდარს მიჰყვებოდა ცოლად, მაშინვე გამოჩნდნენ. ჯერ ელზას არ ესმოდა, რა უნდოდათ, როცა მიხვდა, მაშინვე ქმართან მივიდა.
-იოანე, ჩემი ყოფილი დედამთილი და ქმარი ბავშვების წართმევით მემუქრებიან, თუ არ გადავუხდი. რატომღაც გადაწყვიტეს, რომ თუ გავთხოვდი, – ელზამ თვალები დახარა. – ხომ ხედავ, მხოლოდ პრობლემები მომაქვს.
იოანეს გაეღიმა.
-ვისგან აპირებენ წართმევას? ჩემგან, აბა, სცადონ. ეს აღარ გაიმეორო. შენი ან ჩემი პრობლემა არ არსებობს. ჩვენ ერთნი ვართ, ოჯახი. ყველაფერი საერთო გვაქვს.
ელზამ ისევ თავი დახარა.
-არის კიდევ ერთი, რისი გამოსწორებაც გვიანი არ არის, მაგრამ – შეშინებული თვალებით შეხედა. იოანე, მალე ჩვენს ოჯახში მეხუთე შვილი დაიბადება.
ელზას არასოდეს ენახა, ზრდასრულ მამაკაცს ბედნიერისგან ასე ეხტუნოს.
