„ბინძური ხელების დაავადების“ შესახებ უფრო ნაკლებს საუბრობენ, ვიდრე როტავირუსზე. დაავადება არც თუ ისე ცხადად ვლინდება. თუმცა ამით ნაკლებად საშიში არაა.
რა გავლენას ახდენენ ჭიები ორგანიზმზე და შეიძლება თუ არა ხელების დაბანის დროს საპონი სადეზინფექციო გელით ჩავანაცვლოთ, ამის შესახებ ლაბორატორია „ჰემოტესტის“ უფროსი ექიმი-თერაპევტი რიმა ბოიარსკაია ისაუბრებს.
როგორ შეიძლება ორგანიზმი ჭიებით დაინფიცირდეს
ყოველდღიურად ჩვენი ხელები უამრავი ბაქტერიის, ვირუსისა და სხვა პათოგენური მიკროორგანიზმის საზოგადოებრივ ტრანსპორტს წარმოადგენს. თუ დაბანის დროს ხელებს საკმაოდ კარგად არ გაისაპნავთ, პათოგენები შეიძლება კანზე დარჩეს, შემდეგ კი ორგანიზმში მოხვდეს.
ასე სხვადასხვა დაავადებების პათოგენები გადადის – მწვავე რესპირატორული ვირუსული ინფექციიდან დაწყებული ნაწლავური ინფექციით დასრულებული, ასევე A ჰეპატიტი და ჭიები.
პარაზიტული ჭიები, უფრო სწორად მათი კვერცხები იმდენად პატარაა, რომ შეუიარაღებელი თვალით მათი შემჩნევა შეუძლებელია, ხოლო გავრცელებით ყველგან ვრცელდება. ჰელმინთები შეიძლება ერთი ადამიანიდან მეორეს გადაეცეს (ეს შეიძლება იყოს არა მხოლოდ კატა ან ძაღლი, არამედ ფრინველი და დაინფიცირებული ადამიანი), ორგანიზმში შეიძლება ნიადაგიდან (მათ შორის გაურეცხავი ბოსტნეულის, ხილის, ახალი მწვანილის ან კენკრის გამოყენებით) და წყლიდან მოხვდეს.
რით არის სახიფათო ჭიები ბავშვების ორგანიზმისთვის?
ჰელმინთები, რომლებიც უფრო ხშირად გვხვდება, ადამიანის ნაწლავში ბინადრობს: ის შინაგან კედელს ეკვრება და ქიმუსიდან (ასე ეწოდება კუჭისა და ნაწლავების შემადგენლობას) მკვებავ ნივთირებებს, მათ შორის ღირებულ ცილებს, ვიტამინებსა და მიკროელემენტებს იპარავს.
ზოგიერთი ჭია სისხლის წითელ უჯრედებში ბინადრობს. ამ შემთხვევაში დაინფიცირებამ სიცოცხლისთვის სახიფათო დაავადება, ანემია შეიძლება განავითაროს. ზოგიერთი სახეობის პარაზიტი სისხლის მიმოქცევით ქსოვილებში და ადამიანის მნიშვნელოვან ორგანოებში (ღვიძლი, ფილტვები, თვალი, ტვინი) აღწევს.
გარდა ამისა, ჰელმინთები ნივთიერებათა ცვლას აფერხებს. მან შეიძლება იმუნური სისტემა დათრგუნოს, რის გამოც ინფექციური დაავადება უფრო ხშირად ვითარდება, ხოლო მკურნალობა რთულდება. ზოგჯერ პარაზიტების დაშლის პროდუქტები ორგანიზმის იმუნურ პასუხს ააქტიურებენ – ეს კი ალერგიის განვითარებას იწვევს მაშინაც კი, თუ ბავშვს ალერგიისკენ მიდრეკილება არ აქვს.
ჰელმინთების ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სახეობა ენტერობიოზია, რომელმაც შეიძლება ქალებში სასქესო ორგანოების ანთებითი დაავადება (ვულვიტი და ვულვოვაგინიტი), ხოლო კაცებში სპერმის დაზიანება გამოიწვიოს.
რომელი სიმპტომები საუბრობს ჭიების არსებობაზე?
- გულისრევა, მუცლის სხვადასხვა ნაწილში ტკივილი, არასტაბილური განავალი, მადის დაკარგვა;
- წონის მომატების შეწყვეტა;
- ანუსის ქავილი, განსაკუთრებით ღამით;
- ალერგიული რეაქცია;
- დაღლილობა; მეხსიერების დაქვეითება, გაღიზიანება, ძილის დარღვევა და განვითარების შეფერხება;
- თვალების ქვეშ სისხლჩაქცევების გაჩენა.
კბილების კრაჭუნი (ბრუქსიზმი) – არასპეციფიკური სიმპტომია. შეიძლება სხვა დაავადების დროსაც შეგხვდეთ, მაგალითად ნევროლოგიური დაავადების დროს.
როგორ მივხვდეთ, რომ ბავშვს ჭიები ჰყავს?
ჭიების გამოვლენა ლაბორატორიული გამოკვლევებით ხდება. ყველაზე ცნობილია – ჭიების კვერცხებზე განავლის ანალიზის ჩაბარება, რაც ნაწლავური პარაზიტების (ლენტური და მრგვალი ჭიების) გამოვლენის საშუალებას იძლევა.
ტესტის უარყოფითი შედეგი დაინფიცირებას სრულად არ გამორიცხავს: ჭიები კვერცხებს ყოველდღე დებენ. სწორედ ამიტომ, ასეთი ანალიზი 3 დღიან შუალედში ორჯერ კეთდება ან მას სხვა კვლევებს უმატებენ.
ჭიების არსებობა შეიძლება სისხლის კლინიკურმა ანალიზმა გამოავლინოს: ნაწლავური და არა ნაწლავური ჭიების დროს ეოზინოფილების დონე მნიშვნელოვნად იზრდება. არსებობს „მიზნობრივი“ ტესტები, რომლებიც სისხლში სპეციფიკური ანტისხეულების, იმუნოგლობულინური IgG-ის არსებობას ამოწმებენ.
როგორ დავიბანოთ ხელები სწორად ჭიების პროფილაქტიკის მიზნით?
რამდენიმე წლის წინ ამერიკელმა მკვლევარებმა დაითვალეს, რომ ამ მოქმედებას სწორად ადამიანების მხოლოდ 5% ასრულებს. დანარჩენნი უბრალოდ საპნიან ხელებზე წყალს ივლებენ. ეს კი არასაკმარისია, რომ თვალით უხილავი ჭუჭყი და დაავადებების გამომწვევი პათოგენები მოიშოროთ.
- სველი ხელები უნდა გაისაპნოთ, მაგრამ არა გამდინარე წყლის ქვეშ.
- ეს საკმაოდ დიდხანს 10-15 წამით უნდა გააკეთოთ, ამასთან ქაფი ხელს სრულად უნდა ფარავდეს.
- ხელის გვერდითა მხარეები, თითებს შორის ადგილი, ფრჩხილების ქვეშ აუცილებლად კარგად უნდა გაიწმინდოთ.
- საპონი კიდეც 10 წამის განმავლობაში უნდა მოიშოროთ და გამდინარე წყალში ხელები გაიწმინდოთ.
- წყლის ნაკადი ისე უნდა დაარეგულიროთ, რომ წყლის შხეფები სახეზე არ მოგხვდეთ.
- თუ ბავშვს დასაბანად საჭირო დროის შეფასება უჭირს, შეგიძლიათ დროის შესაბამისი სიმღერა შეურჩიოთ.
- დაბანის შემდეგ ხელები უნდა შეიმშრალოთ.
ხელები არა მხოლოდ ჭამის წინ და სახლში მოსვლის დროს, არამედ ტუალეტის ყოფნის და ცხოველებთან კონტაქტის შემდეგ უნდა დაიბანოთ. ასევე შინაური ცხოველების ჭურჭელთან შეხების და სახლის დალაგების შემდეგ ხელების დაბანა აუცილებელია. სეირნობის დროს სჯობს სადეზინფექციო გელები არ გამოიყენოთ. ამისთვის სველი სალფეთქები გამოდგება: მექანიკური გაწმენდა არა მხოლოდ ბაქტერიული ინფექციების, არამედ ჭიებით დაინფიცირების რისკს გამორიცხავს.
ჩვეულებრივი გელით ჭიების დაშლა რთულია – ეს მხოლოდ 70%-იან სპირტიან ხსნარს შეუძლია.
თუ გელების გამოყენება თქვენთვის მოსახერხებელია, სჯობს ბოთლი თბილი წყალი ატაროთ და გელების გამოყენების შემდეგ ხელზე გადაივლოთ.
