უკან მოხედვაც ვერ მოვასწარით, რომ უკვე მოახლოვდა 9 და 16 აპრილი, წმინდა აღდგომის დღეები დასავლეთის და აღმოსავლეთის ქრისტიანებისთვის. საინტერესოა, რას აკეთებენ აღდგომაზე კათოლიკეები, პროტესტანტები და მართლმადიდებლები.
რას აკეთებენ აღდგომის დღეს – მორწმუნეები ერთ–ერთი უმთავრესი ქრისტიანული დღესასწაულისთვის განსაკუთრებულად ემზადებიან. დიდი მარხვა არა მხოლოდ გასტრონომიული და სხვა ხორციელი სიამოვნებისგან თავის შეკავებაა. დიდმარხვის პერიოდში მორწმუნე ამზადებს სულს, სახლს და სამყაროს დღესასწაულისთვის, რომელიც სიკვდილზე სიცოცხლის გამარჯვების ნიშანია. ქველმოქმედებას ეწევიან, სახლს ალაგებენ, სასაფლაოს უვლიან, ახალ აღთქმას, განსაკუთრებით სახარებას, ყურადღებით სწავლობენ – აი, რას აკეთებენ აღდგომის დღესასწაულისთვის ქრისტიანები. აღდგომა დიდ მომზადებას მოითხოვს. ზედიზედ რამდენიმე წელია ქრისტიანულ ღირებულებებში რწმენა რთულ გამოცდას გადის. ალბათ, თქვენც გრძნობთ, როგორია რთულია ამის გაგება გონებით, რომ მხოლოდ ჭეშმარიტ რწმენას შეუძლია მიიღოს და გაუძლოს ადამიანების და ღირებულებების გამოცდა.
მართლმადიდებლები, კათოლიკეები, პროტესტანტები: მოქმედებს თუ არა რიტუალი დღესასწაულზე – მორწმუნეები ქრისტეს აღდგომის დღესასწაულისთვის რწმენით, იმედითა და სიყვარულით ემზადებოდნენ და ემზადებიან. ყველაფერს, რასაც აღდგომაზე აკეთებენ, სიმბოლურ მნიშვნელობას ანიჭებენ. სახლს საგულდაგულოდ ასუფთავებენ, რომ დღესასწაული მოვიდეს სუფთა სახლში. შემდეგ სადღესასწაულო წირვაზე იკრიბებიან. მართლმადიდებლებს, კათოლიკეებს და პროტესტანტებს სააღდგომო პროდუქტების ნაკრები მსგავსი აქვთ. სააღდგომო საკვების სიმბოლურ მნიშვნელობასაც მსგავსი განმარტება აქვს.
რისი სიმბოლოა სააღდგომო საკვები? – სააღდგომო პური (პასქა, კულიჩი, ჭიქურიანი კექსი) ცათა სამეფოს, ქრისტეს აღდგომის სიმბოლოა. კვერცხი აღორძინების, ქრისტეში, ქრისტესთან მარადიული ცხოვრების სიმბოლოა. ხორცპროდუქტები განასახიერებს უფლის ღვაწლს, რომელმაც თავისი მსხვერპლით მორწმუნეები სიცოცხლის დასასრულისგან იხსნა, ასევე ღვთისგან ბოძებულ კეთილდღეობას გვახსენებს. მარილი გვახსენებს, რომ ქრისტე „დედამიწის მარილია“, რომ მათ აქტიურ პოზიციაზე დამოკიდებულია პოზიტიური ცვლილებები საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. პირშუშხას ყოველდღიურად ჯანმრთელობის გასაძლიერებლად იყენებენ. მისი კურთხევა აღსარების პროტოტიპია, რომლის შემდეგ ადამიანი რწმენაში ძლიერდება. მართლმადიდებელი მღვდლები მორწმუნეებს მოუწოდებენ, რომ სააღდგომო კალათებში ჩადონ ყველი და კარაქი, მსხვერპლშეწირვისა და სინაზის სიმბოლო. როგორც დედა კვებავს შვილებს თავისი რძით, უფალი ადამიანებს ბუნების ამ საჩუქრებს აძლევს.
რაც შეეხება ალკოჰოლურ სასმელებს? – ბევრი მორწმუნე აკურთხებს დიონისეს ძღვენს, ვაზის მტევნებისგან მიღებულ ნაყოფს, როგორც ზიარების და სიხარულის სიმბოლოს. კათოლიკეები ალკოჰოლს არ აკურთხებენ, მაგრამ სააღდგომო კალათაში წყლის ბოთლს დებენ. წყალი ასოცირდება სულიწმიდასთან, რომელიც ცოდვებს ჩამობანს.
რას აკეთებენ აღდგომაზე: ცოტა რამ კურდღლის შესახებ – დასავლეთის ქრისტიანებისთვის აღდგომაზე კურდღელი მნიშვნელოვანი სიმბოლოა. ქალღმერთი ოსტარას წმინდა ცხოველი (შეადარეთ აღდგომის ინგლისურ სახელს – Easter), ნაყოფიერების სიმბოლო, რომელმაც ქრისტიანობაში სხვა მნიშვნელობაც შეიძინა. სწრაფი, მარჯვე ცხოველი გვახსენებს მიწიერი ცხოვრების წარმავლობას, რომელიც მარადისობისკენ მიიჩქარის. წმინდა ავგუსტინე ახალმონათლულებს ადარებს მფრთხალ კურდღლებს, რომლებიც მყარი კლდის წინკარში თავს აფარებენ (სულიერი გაგებით, ასე ჩანს ქრისტე). ახლა დასავლეთში სააღდგომო კურდღელი განსაკუთრებით უყვართ ბავშვებს, რომელიც დამალული კვერცხების და საჩუქრების ძებაში ერთგულ თანაშემწედ ითვლება.
ხალხური რიტუალები და ნიშნები – აღდგომის დღესასწაულს ბევრი ხალხური წესი და რიტუალი უკავშირდება. უმეტესობა მათგანი მივიწყებულია. კარგია, თუ აღდგომის ღამეს მზის ამოსვლას შეხვდებით. მთელი წელი თავს კარგად იგრძნობთ. თუ სააღდგომო წირვის პერიოდში სანთელი ანთია და თავად ჩააქრობთ, იცოდეთ: ცხოვრება მომავალ წელს კარგად წარიმართება. თავისით ჩამქრალი სანთელი კარგს არაფერს მოასწავებს. ცუდი ნიშანია, თუ ვინმეს სააღდგომო წირვაზე ჩაეძინება.
სააღდგომო ზარები – მშვიდობა და ჰარმონია, სიუხვე და ჯანმრთელობა ელოდება ოჯახს, რომელიც ეკლესიიდან მოსული, მარხვას ნაკურთხი პასქითა და კვერცხის მირთმევით ასრულებს. ნაკურთხ პასქას საოცარ თვისებებს მიაწერენ. პასქის ნაჭერს დილით ბავშვს აძლევდნენ, რომ გაძლიერდეს. ზარების რეკვა ორგანიზმზე დადებითად მოქმედებს, სიხარულის ჰორმონების გამომუშავებას ხელს უწყობს. თუ ზარების რეკვისას ადგებით და წრფელი გულით სურვილს ჩაუთქვამთ, აუცილებლად აგისრულდებათ. საქანელაზე ქანაობა კარგ ნიშნად ითვლება. ფიქრობდნენ, რომ ქარის დაბერვა ცოდვებისგან ათავისუფლებდათ.
უფალმა აღდგომაზე ადამიანი თავისთან წაიყვანა – ბევრს დღემდე სწამს, რომ უფალი მოწყალეა მის მიმართ, ვინც აღდგომაზე გარდაიცვლება. მისი სული მაშინვე ზეცაში წმინდანებთან მიდის. გარდაცვლილს ასაფლავებენ მარჯვენა ხელში წითელი კვერცხით. რწმენის სივრცე ღრმად პირადულია, ამიტომ ყველა მორწმუნეს ბრწყინვალე აღდგომას გისურვებთ.
