ყველა ქვეწარმავალი შხამიანი არ არის, თუმცა ამ ცხოველებთან ნებისმიერი კონტაქტი ამა თუ იმ საფრთხის შემცველია. მსოფლიოში ყოველწლიურად დაახლოებით 5 მილიონი ადამიანი ხდება გველების თავდასხმის მსხვერპლი, მათგან დაახლოებით 125 ათასი იღუპება. ამავდროულად, ყველამ არ იცის, როგორ უნდა მოიქცეს გველის ნაკბენის შემთხვევაში და როგორ უნდა იმოქმედოს პირველ წუთებში.
მაქსიმუმი, რაც საშუალოსტატისტიკურმა ადამიანმა იცის, არის ის, რომ შხამი ჭრილობიდან უნდა ამოიწოვოს. მაგრამ საკმარისია თუ არა ეს პირველადი სამედიცინო დახმარებისთვის? ექსპერტების აზრით, ზოგიერთ შემთხვევაში ასეთმა ქმედებამ შეიძლება ზიანიც კი მიაყენოს. პაპარაცის დღევანდელ სტატიაში საუბარია იმაზე, თუ როგორ უნდა მოიქცე, გველის თავდასხმის შემთხვევაში საკუთარი თავისა და ახლობლების გადასარჩენად.
რა სახეობის გველები არსებობენ და სად ბინადრობენ ისინი
ყოფილი სსრკ-ს ქვეყნების ტერიტორიაზე გველების 11 სახეობაა გავრცელებული. მათი უმრავლესობა არაშხამიანია. მათი ნაკბენი არ იქნება უფრო საშიში, ვიდრე ნებისმიერი სხვა ჭრილობა. შხამიან გველებზე თუ ვისაუბრებთ, მაშინ ყველაზე ხშირად შეიძლება შეხვდეთ ნიკოლსკის გველგესლას, სტეპის გველგესლას და ჩვეულებრივ გველგესლას. არის კიდევ ორი სახეობის ქვეწარმავალი, რომელიც სერიოზულ საფრთხეს უქმნის ადამიანებს შხამიანობის გარეშე – ეს არის ესკულაპური გველი და კასპიური გველი.
როგორც წესი, გველგესლები გვხვდება ჭაობების მახლობლად, ტყეებში, მთებსა და მდელოებზე. მათი ამა თუ იმ ადგილას ყოფნის მნიშვნელოვანი პირობაა – ღია ადგილის არსებობა მზის აბაზანების მისაღებად (ბუდიდან 100 მეტრის რაიონში). აღსანიშნავია, რომ მათი აქტივობა მკვეთრად იკლებს, როცა ჰაერის ტემპერატურა საშუალო მაჩვენებელს (23 გრადუსიდან) აჭარბებს. გველები უსიცოცხლო და ნაკლებად მოძრავნი ხდებიან. ამიტომ, თუ ადამიანმა სიცხეში მიიღო ნაკბენი, მაშინ დიდი ალბათობით მან ქვეწარმავალს დააბიჯა, დააჯდა ან დააწვა. როგორ დავიცვათ თავი გველის თავდასხმისგან?
არ იმოძრაოთ
თუ გველი დაინახეთ, ეცადეთ არ გააკეთოთ უეცარი მოძრაობები. დაელოდეთ, სანამ ცხოველი ადგილს მოშორდება. გველები, როგორც წესი, უბრალოდ არ ამჩნევენ უძრავ ობიექტებს.
ჩაიცვით სათანადოდ
თუ მიდიხართ ისეთ ტერიტორიაზე, სადაც შეიძლება ბინადრობდნენ გველები, ჩაიცვით შესაბამისი ტანსაცმელი. ეს არის მაღალი ჩექმები, მკვრივი ქსოვილისგან დამზადებული გრძელი შარვალი, ზედები გრძელი სახელოებით. შარვალი ჩექმაში უნდა იყოს ჩატანებული.
შეამოწმეთ თქვენი დასასვენებელი ადგილი
გველის შესაშინებლად, სანამ ქვაზე, თივის ზვინზე, მორზე ან ბალახზე დაჯდებოდეთ, ააშრიალეთ ან ჯოხით შეეხეთ მომავალი დასვენების ადგილს. როგორც წესი, ეს მუშაობს და გველები ადგილს მაშინვე შორდებიან.
როგორ უნდა მოვიქცეთ გველის ნაკბენის დროს
უპირველეს ყოვლისა, შეეცადეთ რაც შეიძლება მალე მოხვდეთ საავადმყოფოში, რადგან მხოლოდ კვალიფიციურ ექიმს შეუძლია საჭირო დახმარების აღმოჩენა. თუმცა, სასწრაფო სამედიცინო დახმარების გარეშეც კი, გველის ნაკბენი იშვიათად იწვევს სიკვდილს. თუ უახლოესი სამედიცინო ცენტრი შორს არის, პირველადი დახმარება დამოუკიდებლად გაუწიეთ დაზარალებულს შემდეგი წესების დაცვით:
- მინიმუმამდე შეამცირეთ მოძრაობა, უზრუნველყავით სიმშვიდე;
- დაამუშავეთ ნაკბენი ადგილი ანტისეპტიკით;
- ფრთხილად გახადეთ ტანსაცმელი და ფეხსაცმელი დაზარალებული კიდურიდან;
- დაალევინეთ ალერგიის საწინააღმდეგო პრეპარატის 2 აბი (ასეთის არსებობის შემთხვევაში);
- მიადეთ ჭრილობას ქსოვილში გახვეული ყინული;
- არ დაწვათ ჭრილობა;
- ალკოჰოლის დალევა არ შეიძლება;
- გველს გადაუღეთ ფოტო (შემდგომი მკურნალობისთვის).
პირველადი დახმარების წესები გველის ნაკბენის დროს
უპირველეს ყოვლისა, თქვენ უნდა დაიცვათ საკუთარი თავი და მსხვერპლი. დაიმახსოვრეთ, რომ თუ გველი მაშინვე არ მოშორდება ადგილს, ის შეიძლება ისევ დაესხას თავს. ამიტომ ის უნდა განდევნოს ან განადგურდეს ნებისმიერი გზით – ჯოხით, ნიჩბით, ქვით.
1.დააწვინეთ დაზარალებული კომფორტულად და გააჩერეთ იგი სრულიად უძრავად. კუნთების შეკუმშვა აძლიერებს სისხლის ნაკადს: ამის გამო შხამი კიდევ უფრო სწრაფად აღწევს სისხლში. ამიტომ, დაზიანებულ კიდურს ადებენ არტაშანს. ჭრილობის ცოტა ზემოთ უნდა დაიდოს შედარებით მჭიდრო ნახვევი. ეს დაბლოკავს ლიმფურ და ვენურ გადინებას, რაც თავის მხრივ შეანელებს შხამის გავრცელებას. მნიშვნელოვანია, რომ ქსოვილსა და კანს შორის ერთი თითი ჩაეტიოს.
2. გახადეთ ადამიანს ყველაფერი, რაც შეიძლება აწვებოდეს. გველის ნაკბენმა შეიძლება გამოიწვიოს ძლიერი შეშუპება. ჯერ ბეჭდები, საათი და სამაჯურები მოხსენით. მათი კანში შეჭრა შეიძლება ძალიან მტკივნეული იყოს. მჭიდრო ტანსაცმელი უნდა გაიხსნას ისე, რომ არ აწუხებდეს, მაგრამ არ უნდა გახადოთ (მოერიდეთ სხეულის არასაჭირო მოძრაობებს).
3. ჭრილობიდან შხამის ამოღება – მთავარი მეთოდია ორგანიზმში ტოქსიკური ნივთიერებების ნაკადის შესამცირებლად. დღეს აქტიური კამათი მიმდინარეობს იმაზე, დასაშვებია თუ არა შხამის პირით ამოწოვა. ბევრს მიაჩნია, რომ ამ გზით დახმარების აღმომჩენი შეიძლება თავად მოიწამლოს. თუმცა გამოცდილება აჩვენებს, რომ ასეთი შემთხვევები იშვიათია და პირის ღრუს ტრავმებთან არის დაკავშირებული. მაშინაც კი, თუ შხამი შემთხვევით გადაიყლაპა, ის უსაფრთხო იქნება. ქვეწარმავლების შხამი შედგება ცილისგან და მყისიერად იშლება კუჭის წვენის ფერმენტებისა მჟავეების მოქმედებით. შხამის ამოღება სასურველია ნებისმიერი ვაკუუმური მოწყობილობით (რეზინის ოყნით ან შპრიცით). თუმცა, უკიდურეს შემთხვევაში, ეს შეიძლება გაკეთდეს პირის საშუალებითაც – დახმარების აღმომჩენის რისკები გაცილებით დაბალია, ვიდრე საშიშროება მსხვერპლისთვის.
4. შეწოვის შემდეგ, რომელსაც დაახლოებით 15 წუთი უნდა დასჭირდეს, ჭრილობა უნდა დამუშავდეს ანტისეპტიკით (სპირტის გარეშე), უნდა შეახვიოთ ან დააკრათ პლასტირი. შემდეგ ანტიჰისტამინები შეჰყავთ ინტრამუსკულარულად და თუ შესაძლებელია, ჰორმონები (დექსამეტაზონი, პრედნიზოლონი).
5. დაზარალებული რაც შეიძლება სწრაფად უნდა იქნას გადაყვანილი უახლოეს სამედიცინო დაწესებულებაში, სადაც მას სპეციალური შრატი გაუკეთდება. ეს არის პრეპარატი, რომელიც ბლოკავს შხამს და განდევნის მას ორგანიზმიდან. დროული სამედიცინო დახმარების შემთხვევაში, გადარჩენის შანსები მკვეთრად იზრდება. მთავარია, პანიკაში არ ჩავარდეთ, არამედ იმოქმედოთ ცივი გონებით.
6. დაუტოვეთ შენიშვნა ექიმებს. ეს პუნქტი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მათთვის, ვინც საავადმყოფოდან შორს არის და ვერ ახერხებს სამედიცინო დახმარების სწრაფად მიღებას. ჩაწერეთ ნაკბენის თარიღი და დრო, სიწითლის ზომა და ნებისმიერი სიმპტომი, რომელიც გამოვლინდება. თუ შესაძლებელია, გაზომეთ კიდურის გარშემოწერილობა ნაკბენის ადგილის ქვემოთ და ზემოთ.
გველების უმეტესობა არ არის აგრესიული, მაგრამ პროვოცირების შემთხვევაში, მათ შეუძლიათ პირველები დაესხან თავს. ბუნებაში გირჩევთ იყოთ უკიდურესად ფრთხილად, იყუროთ ფეხქვეშ, ჩაიცვათ დახურული ფეხსაცმელი და შესაბამისი ტანსაცმელი. თუ გველს დაინახავთ, ფრთხილად აუარეთ გვერდი, რადგან დროულმა დახმარებამაც კი შეიძლება ყოველთვის არ გადაგირჩინოთ სიცოცხლე.
