5 სართულიანი სახლები საბჭოთა ეპოქის არქიტექტურულ სიმბოლოდ იქცა. პირველი ბლოკის შენობა აშენდა მოსკოვში ხოროშევსკის გზატკეცილზე. სახლი, არქიტექტორმა ვიტალი ლაგუტენკომ ჯერ კიდევ 1949 წელს დააპროექტა. პაპარაცის დღევანდელ სტატიაში გიამბობთ, თუ როგორ გახდა ჯგუფ “მუმი ტროლის” ვოკალისტის ბაბუა სსრკ-ში ხუთსართულიანი შენობების მთავარი მშენებელი.
აღსანიშნავია, რომ პირველი ხუთსართულიანი შენობები ჩვენთვის ნაცნობი “ხრუშჩოვკები” დეკორატიული დეტალების არსებობით განსხვავდებოდა. თუმცა, ორიოდე წლის შემდეგ, ხელისუფლებამ გადაწყვიტა ნებისმიერი ზედმეტი ელემენტების მოშორება. ასე რომ, იმდროინდელ არქიტექტორებს მოუწიათ უარი ეთქვათ ნებისმიერ ესთეტიკაზე და ბიუჯეტური უკარკასო მშენებლობა ემჯობინებინათ.
5 სართულიანი სახლების ისტორია
პირველად საბჭოთა კავშირში მასობრივი საცხოვრებლის მშენებლობის ტექნოლოგია 1920 წელს დაინერგა. პირველი პროექტი 1927 წელს გაჩნდა და რამდენიმე წლის შემდეგ დაიწყო სამშენებლო კონსტრუქციების ქარხნული წარმოება. 1940 წელს რკინაბეტონის ბლოკების პირველი შენობა – ლენინგრადის პროსპექტზე აშენდა. პირველი ჩარჩო-პანელის შენობის პროექტი იყო საცხოვრებელი კორპუსი “სოკოლინაია გორას” რაიონში (1948).
მოგვიანებით, არქიტექტორებმა აშოტ მნდოიანცმა და მიხაილ პოსოხინმა დააპროექტეს ოთხსართულიანი სახლების მთელი კვარტალი ხოროშევსკიზე. კონსტრუქციები უნდა აგებულიყო ფოლადის ჩარჩოზე, მაგრამ ლითონის უზარმაზარი მოხმარების გამო ამ ტექნოლოგიაზე უარი თქვეს.
უკარკასო მშენებლობის განსავითარებლად, საბჭოთა არქიტექტორებმა გამოიყენეს ფრანგი კოლეგების გამოცდილება. საბჭოთა ხელისუფლებამ უშუალოდ დაიწყო თანამშრომლობა ფრანგული „პანელების“ დამფუძნებელ რაიმონ კამიუსთან. კაპიტალური ბეტონის ბლოკების წარმოების ტექნოლოგია უკვე საბჭოთა კავშირში დახვეწეს. არქიტექტორებს დაევალათ მილიონობით მოქალაქისთვის იაფი მრავალბინიანი საცხოვრებლის დაპროექტება. შედეგად, ასეთი გახდა სახლების K-7 სერია, რომელიც შეიმუშავა ვიტალი ლაგუტენკომ ფრანგული დიზაინის მიხედვით. ეს იყო ოთხ სექციიანი 5 სართულიანი სახლები, ნაგვის ჩასაყრელისა და ლიფტის გარეშე. სხვათა შორის, სსრკ-ში ითვლებოდა, რომ ნებისმიერ საბჭოთა ადამიანს მარტივად შეეძლო მეხუთე სართულზე ასვლა.
ეს სერია იყო ძალიან იაფი და უბრალო: სახლი მხოლოდ 20 ნაწილისგან იყო აწყობილი. ცენტრალიზებული გათბობის, წყალმომარაგებისა და კანალიზაციის წყალობით, შესაძლებელი გახდა სხვენის და სარდაფის არ არსებობა. ამან ასევე გაამარტივა მშენებლობის სიჩქარე. თითქმის ერთდროულად მუშაობდნენ სანტექნიკოსები, მღებავები, ელექტრიკოსები და მებათქაშეები. ამრიგად, საშუალოდ, ერთ სახლს 12-დან 20 დღემდე სჭირდებოდა. ამის წყალობით საბინაო კრიზისი უმოკლეს დროში გვარდებოდა. ასეთი შენობები დღეს ცნობილია როგორც “ხრუშჩოვკები”, თუმცა თავიდან მათ “ლაგუტენკოვკებს” ეძახდნენ.
ამ პროგრამის განსახორციელებლად საბჭოთა კავშირს დამატებითი ძალები და რესურსები დასჭირდა. ასე რომ, 1954 წელს ქვეყანაში აშენდა 400-ზე მეტი ქარხანა და 250 ექსპერიმენტული მოედანი. K-7 სერიის სახლების წარმოების ციკლი დღემდე ყველაზე მსხვილად ითვლება საბჭოთა ინდუსტრიის ისტორიაში.
ზედმეტი დეტალების აღმოფხვრა ხრუშჩოვკებში
1955 წელს საბჭოთა ხელისუფლებამ დაამტკიცა დადგენილება “მშენებლობასა და დიზაინში ზედმეტი დეტალების აღმოფხვრის შესახებ”. ეს ინიციატივა იქცა მშენებლობაში ნეოკლასიციზმის ეპოქის დასასრულად. არქიტექტურული დეტალები ფუნქციონალური ღირებულების გარეშე ითვლებოდა ფუჭად, რადგან ახალი დიზაინი უნდა ყოფილიყო უტილიტარული და ეკონომიური. ხელისუფლება მიზანმიმართულად ამცირებდა მშენებლობის ღირებულებას, რათა ყოველი საბჭოთა ოჯახი ცალკე საცხოვრებლით დაეკმაყოფილებინა. ამან შედეგი გამოიღო: ცოტა ხანში კომუნალური ბინები და ხის ბარაკები წარსულს ჩაბარდა.
როგორც ზემოთ აღინიშნა, მთელი ეს მასობრივი მშენებლობა მოითხოვდა ყოველგვარი ხარჯების მაქსიმალურ შემცირებას. ამგვარად, ახალ სახლებში გაჩნდა ვიწრო კიბეები, 2,5 მ სიმაღლის ჭერი, 4 „კვადრატული“ სამზარეულო, პატარა დერეფნები და გაერთიანებული სველი წერტილები. ასეთ ბინებს ბევრი ნაკლი ჰქონდა: მოუხერხებელი განლაგება, თხელი კედლები, რომლებიც არ ინარჩუნება სითბოს, მაგრამ შესანიშნავად ატარებდა ხმას. სამშენებლო მასალები ჯანმრთელობისთვის სახიფათო იყო, მაგრამ ამას ყურადღება მიაქციეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც ეს საცხოვრებელი მოძველდა.
იმ პერიოდში აშენების სიჩქარე ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი იყო, ვიდრე ესთეტიკა: ხრუშჩოვკები ნაცრისფრად და ულამაზოდ გამოიყურებოდა, მაგრამ საცხოვრებლით უზრუნველყო მილიონობით საბჭოთა მოქალაქე. ასეთი სახლები დროებით საცხოვრებლად ითვლებოდა და უნდა ყოფილიყო „ჭეშმარიტი კომუნიზმის დადგომამდე“ (25-30 წელი). თუმცა ამ ხუთსართულიანი შენობების უმეტესობა დღემდე დგას. სპეციალისტები ამბობენ, რომ მათი ექსპლუატაციის საშუალო ხანგრძლივობა დაახლოებით 50 წელია.
ნიკიტა ხრუშჩოვის სამშენებლო იდეა ყველაზე მასშტაბურ სოციალურ სამშენებლო პროექტად იქცა სსრკ-ში, შემდეგ კი პოსტსაბჭოთა სივრცეში. ბევრი ამას რევოლუციურ გადაწყვეტილებად მიიჩნევს, რადგან მთელი მიკრორაიონები შენდებოდა უმოკლეს ვადებში. ეს ყველაფერი ძალიან ახარებდა საბჭოთა მოსახლეობას, განსაკუთრებით ომის შემდგომ რთულ პერიოდში.
