თითოეულ სიტყვას თავისი ასოციაცია აქვს. სიტყვა “სასადილო” პოსტსაბჭოთა ადამიანში ჟრჟოლას იწვევს, თუმცა ეს სუბიექტური მოსაზრება შეიძლება იყოს. ბევრი ადამიანი სასადილოს საკვებით აღფრთოვანებული იყო. ბევრი დღემდე საბჭოთა სასადილოების რეცეპტებს ეტალონად მიიჩნევს. პაპარაცი გთავაზობთ, შორეულ წარსულში ჩავიძიროთ და გავიხსენოთ, რას ამზადებდნენ საბჭოთა სასადილოებში.
დღესაც ბევრი სასადილო შეგიძლიათ იპოვოთ. როგორც წესი, კაფე–რესტორანზე უფრო ბიუჯეტურია. თანამედროვედ გამოიყურება და კერძების დიდი არჩევანი აქვს, ხარისხიც ეჭვს არ იწვევს. რა თქმა უნდა, თუ მზარეული რეცეპტს იცავს და დაშვებულზე მეტს არ იპარავს. სამწუხაროდ, ადამიანის ფაქტორი ყველგან და ყოველთვის არსებობს და რა კარგადაც არ უნდა ცხოვრობდეს საზოგადოება, ვიღაცისთვის საკმარისი არ იქნება. ალბათ, ამას უბრალოდ უნდა შევეგუოთ ან სიტუაცია მკაცრი მეთოდით ვაკონტროლოთ. რასაც არ აკეთებდნენ სსრკ–ში. ყველაფრის გაკონტროლება ძნელია.
საბჭოთა სასადილოების რეცეპტები
დავუბრუნდეთ სასადილოებს, უფრო სწორად, საბჭოთა სასადილოებს. გავიხსენოთ, რა იყო ყველაზე გემრიელი და რისი ჭამა საერთოდ არ გვინდოდა. თითქმის ყველგან, საბავშვო ბაღიდან ქარხნის სასადილომდე, ერთი და იგივე რეცეპტები იყო. ერთი და იგივე სეზონური პროდუქტები, კალორიულობა და კერძების გარეგნობა. ბავშვებისთვის, რა თქმა უნდა, უფრო ცდილობდნენ. ქარხანაში ყველა კერძი ნოყიერი და კალორიული უნდა ყოფილიყო. სტუდენტების სასადილოებში უარესი მდგომარეობა იყო, მაგრამ მუდამ მშიერი სტუდენტები გამხმარ პურზეც თანახმა იყვნენ.
პირველ კერძებში ყველაზე დიდი მრავალფეროვნება გვხვდებოდა. წვნიანი, ბორში, ხარჩო, კომბოსტოს წვნიანი. ყოველთვის ცხელი და ნოყიერი. ბოსტნეული აუცილებლად მსხვილად დაჭრილი იყო. ზოგჯერ უცხოელები ვერ ხვდებოდნენ, როგორ ეჭამათ საბჭოთა პირველი კერძი სწორად და რა საჭირო იყო ბოსტნეულზე ამდენი ბულიონის დასხმა. დღეში ერთხელ წვნიანი აუცილებელი საკვები იყო. ნებისმიერი პირველი კერძის მთავარი ხიბლი იყო შემწვარი ხახვის, სტაფილოს და სანელებლების ნარევი. დღემდე ბევრს არ ესმის წვნიანი ზეთში შემწვარი ოქროსფერი ხახვის გარეშე.
მეორე კერძი ან გარნირი. აქ მრავალფეროვნება მცირდება. იმის მიუხედავად, რომ სსრკ–ში ყველაფერს ზრდიდნენ, სასადილოები ფაფების მრავალფეროვნებით არ გამოირჩეოდა. ეს დღეს შეგიძლიათ ნებისმიერ სუპერმარკეტში საათობით არჩიოთ, რომელი ბრინჯი ან წიწიბურა შეიძინოთ. მაშინ ფაფისთვის ქერი და ფეტვი გამოიყენებოდა. სხვა დანარჩენი დახვეწილ კერძს მიეკუთვნებოდა და იმავე წიწიბურას ან ბრინჯის პოვნა რთული იყო. ზოგჯერ დიდ რიგში დგომა გიწევდა, რომ შეფუთვა წიწიბურა შეგეძინა. სასადილოში ასეთი კერძი იშვიათად, მხოლოდ დღესასწაულებზე ჩნდებოდა. შეწებებული მაკარონი ან ნახევრად გათლილი კარტოფილის პიურე – აი, საბჭოთა სასადილოს ძირითადი მეორე კერძები. აუცილებლად უხვად მოსხმული საწებლით.
ხორციანი კერძები და თევზი. საბჭოთა დროს იყო ხუმრობა, რომ სასადილოს კატლეტებში უფრო მეტი პური იყო, ვიდრე ხორცი. უნდა ითქვას, რომ ხორცს გემრიელად და საკმარისად ბევრს ამზადებდნენ. გუფთა, შნიცელი, კატლეტი, ჩაშუშული ხორცი. ასევე სხვადასხვა სახის თევზი ბევრი იყო. უბრალოდ შემწვარი, საწებელში, ზღვის და მდინარის. დამარილებული თევზი, დამწნილებული – იშვიათი დელიკატესი, მაგრამ გემრიელი.
მრავალფეროვანი კვება
მეორე კერძი აუცილებლად მოიცავდა სალათს ან დაჭრილ ბოსტნეულს. სეზონის მიხედვით. მჟავე კომბოსტო და ჭარხლის სალათი ზამთარში. ახალი კომბოსტო, ბოლოკი, კიტრი და პომიდორი – ზაფხულში. ბევრი იყო კონსერვი: ნაკლებად დამარილებული კიტრი, დამწნილებული ვაშლი, მწვანე პომიდორი. ასეთი მრავალფეროვანი გემოსგან ნერწყვი მადგება.
სადილი რაიმე სასმლით სრულდებოდა. ჩაის დიდ ქვაბში ხარშავდნენ და გაჯერებული მუქი ფერის მისაღებად სოდას ამატებდნენ. გემრიელი არომატული ჩაი სასადილოში ძალიან იშვიათი იყო. ყავა რძით არც ისე გემრიელი სასმელი იყო. რატომღაც სკოლაში ბავშვებს ხშირად სთავაზობდნენ. რძე რომ დაელიათ ან გაკვეთილზე არ ჩასძინებოდათ. ორი სახის კისელი იყო: ნატურალური კენკრისგან ან კონცენტრატისგან დამზადებული. თითქმის ყოველთვის გემრიელი იყო. სასადილოში ყველაზე გემრიელი კომპოტი იყო. ხშირად გარგარის ჩირისგან ან შავქლიავისგან ამზადებდნენ. არომატული და ტკბილი. საბჭოთა დროში სხვადასხვა ნატურალური წვენი შეუძლებელია არ გაგხარებოდა და ყველა ისინი სასადილოში ხელმისაწვდომი იყო.
