სუპერმარკეტში შევედი პურის საყიდლად და გამახსენდა, რომ ბანანი მაწვნისთვის აღარ მქონდა. ხილის დახლისკენ მიმავალ გზაზე წამით გავჩერდი რძის პროდუქტების ვიტრინასთან. „რა მრავალფეროვნებაა! ისე არა, როგორც საბჭოთა კავშირის დროს! – გავიფიქრე. – სამწუხაროა, რომ ხარისხი საუკეთესოს სურვილს ტოვებს!“ გამახსენდა ჩემი შორეული ბავშვობა: მაღაზიებში ცარიელი თაროები, მომინაქრებული ბიდონები სახელურით და გემრიელი საბჭოთა რძე.
იგი იყიდებოდა ჩამოსასხმელი ან მინის ბოთლებში. მოგვიანებით რძის წარმოება სამკუთხა პაკეტებში დაიწყეს. ასორტიმენტი მწირი იყო, მაგრამ რძის პროდუქტების ხარისხში ეჭვი არავის ეპარებოდა.
საბჭოთა რძე
საბჭოთა რძე იაფი იყო. სეზონის და საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით 1 ლიტრი პროდუქტი 18–28 კაპიკი იყო. მისი ხელმისაწვდომობის გამო რძის პროდუქტები რიგითი მოქალაქეების ყოველდღიურ მენიუში შედიოდა. იმ დროს ლაქტოზაზე ალერგიის შესახებ ცოტა თუ საუბრობდა. შესაძლოა, მაშინ ეს დაავადება ნაკლებად გავრცელებული იყო. რძე, ხაჭო, მაწონი, კეფირი, არაჟანი და ყველი ბევრს უყვარდა, ამიტომ ოჯახები რეგულარულად მოიხმარდნენ რძის პროდუქტებს, რომელთაც მაღაზიაში პოულობდნენ.
იყო რთული პერიოდები, როცა ერთ ადამიანზე რძის პროდუქტების მიყიდვაზე შეზღუდვები დაწესდა. საბჭოთა მოქალაქეები ეშმაკობას მიმართავდნენ და მაღაზიაში ერთდროულად რამდენიმე ადამიანი მიდიოდა. რძის და სხვა პროდუქტების შესაძენად გრძელ რიგში დგომა უწევდათ. ასეთი იყო იმ დროის რეალობა და ხალხს შეგუება უწევდა. მას შემდეგ ერთ დახლთან მყიდველების შეჯგუფებას ვერ ვიტან.
თანამედროვე რძის სუროგატისგან განსხვავებით, საბჭოთა რძე იყო ნატურალური და შეზღუდული შენახვის ვადა ჰქონდა. მის მისაღებად ძროხებს წველიდნენ და არ წურავდნენ წვენს მცენარეებისგან. ამ პროდუქტის ერთადერთი პრობლემა იყო არაკეთილსინდისიერი მევაჭრეები, რომლებიც მოგების მიღების მიზნით რძეს წყალში აზავებდნენ. იმავეს არაჟანზე აკეთებდნენ. ამ მიზეზით, მაღაზიიდან მოტანილ ახალ რძეს დალევამდე ადუღებდნენ.
რისგან მზადდებოდა რძე?
საბჭოთა კავშირში რძის პროდუქტებს ჩვეულებრივი ძროხის რძისგან ამზადებდნენ. მისი წარმოებისთვის არ გამოიყენებოდა იაფი მცენარეული ალტერნატივა, როგორიცაა პალმის ზეთი. სსრკ–ში მომხმარებლები არ ღელავდნენ პროდუქტის ხარისხზე და ინგრედიენტების რაოდენობაზე, რადგან არსებობდა ერთი გოსტი, რომელსაც ყველა ქარხანა იცავდა. შეფუთვაზე შემადგენლობის წაკითხვის ჩვევა ჩვენს დროში განვითარდა, როდესაც გაყიდვაში გამოჩნდა ყველის პროდუქტი ხმელი ყველის ნაცვლად, შესქელებული რძე რძის ნაცვლად, სპრედი კარაქის ნაცვლად, იოგურტი ექვსთვიანი შენახვის ვადით და ა.შ.
მოგონებებში ჩავიძირე და უცებ დავიჭირე ფიქრი, რომ ძალიან მომინდა რძე და ნამცხვარი, როგორც ბავშვობაში. მივედი თაროსთან, სადაც ახალი ნამცხვრები იყო დალაგებული და კალათაში ჩავდე შებრაწული „გვირილა“. შემდეგ ბაზარში წავედი, რომ სახლის რძე მეყიდა, რადგან ქარხნულს არ ვცნობ. ერთ დროს სხვადასხვა მწარმოებლის რძის პროდუქტები დავაგემოვნე, მაგრამ საბჭოთა რძეს ვერ შეედრება. ახლა მსგავსს არავინ ყიდის, ამიტომ ადგილობრივ ბაზარზე „სანდო“ დიასახლისებისგან რძეს ვყიდულობ და გემოთი ყოველთვის კმაყოფილი ვარ.
გსურთ იცოდეთ, რას ვაკეთებ, როცა ვერ ვყიდულობ ახალ პროდუქტს პირდაპირ „ხელიდან“? ამ შემთხვევისთვის საყინულეში მაქვს გაყინული რძე პლასტმასის ბოთლში. ნებისმიერ წუთში შემიძლია გამოვიღო. ვალღობ და ვადუღებ, ასე გამაგრებული ცხიმი იშლება. ასეთი რძის დალევა სასიამოვნოა, ცომეულში და რძიან ფაფაში გამოგადგებათ. ასევე მის საფუძველზე შეგიძლიათ გააკეთოთ მაწონი, რომელიც უფრო სასარგებლოა, ვიდრე მაღაზიაში შეძენილი.
