ბავშვის აღზრდაში მშობლის მიდგომას დიდი მნიშვნელობა აქვს. ამის თქმა შემიძლია, როგორც დედაჩემის მიერ გაზრდილ ერთადერთ ქალიშვილს. ვსაუბრობ არა მხოლოდ წარმატებულ წარმატებაზე ცხოვრებაში, არამედ იმაზე, რომ ამ ცხოვრებით კმაყოფილება ამაზე პირდაპირ დამოკიდებულია. დედაჩემს უყვარდა თქმა: „აი, შენგან ადამიანი შევქმენი“. ამასთან, ავიწყდება აღნიშვნა, რომ ეს თერაპევტთან ძვირი დამიჯდა, მაგრამ ეს მოგვიანებით, როცა მივხვდი, რომ ჩემი გონება ჩიხში შევიდა ბავშვის გაჩენის შემდეგ. განსაკუთრებით მახსენდება მისი დამრიგებლური ფრაზები, რომლებიც მთელი ეს წლები ჩემში იჯდა და შიგნიდან მწამლავდა.
რა იყო მისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი? რომ სულელი არ გავზრდილიყავი, საკუთარი თავის რჩენა შემძლებლობა და არავის გაებედა ჩემი დაჩაგვრა. მოკლედ, უნდოდა ჩემი ცხოვრება მის გარეშე კარგად წასულიყო, მაგრამ ასე არ მოხდა. ჩემი პირადი ბედნიერება და ასეთი ცხოვრების აზრი უკანა ფონზე გადავიდა, როგორც ზედმეტად ეფემერული, თითქოს ზრდასრულ ცხოვრებაში საერთოდ არ უნდა არსებობდეს. ფიქრობთ, მხოლოდ მე ვარ ასეთი? ყოველი მეორე ზრდასრული ჩემს ასაკში! დავიფიცე, ჩემს შვილებს არასდროს ვეტყვი ამ თითქოს უწყინარ ფრაზებს, რომელთაც დედა ხშირად მეუბნებოდა.
დედის მიერ გაზრდილი: რას იწვევს პოპულარული ფრაზები
მნიშვნელოვანია გვესმოდეს: ამქვეყნად დაბადებული ბავშვი აბსოლუტურად დამოკიდებული არსებაა. სწორი ქცევის გაგება მშობლებისგან მიღებული რეაქციის პირდაპირპროპორციულია. ის მშობლების სიყვარულით იკვებება და მზადაა მის მისაღებად ყველაფერი გააკეთოს.
თუ ბავშვს ამ სიყვარულს მოაკლებთ ან არასწორ რეაქციებს მისცემთ, ძალიან დამოკიდებულ პიროვნებად გაიზრდება. ასეთი ადამიანი ეცდება, მოერგოს სხვის მოსაზრებებს, რომ წვეთი სიყვარული და ყურადღება მიიღოს. ჩემს შემთხვევაში, ასე მოხდა ყოფილ ქმართან.
თანადამოკიდებულ ურთიერთობაში ყოფნით დავიღალე. ყოველთვის ერთსა და იმავე შეცდომას ვუშვებდი, სანამ სპეციალისტთან არ წავედი და გავერკვიე, რა ხდებოდა. ეს მოხდა, როცა ქმარმა კიდევ ერთხელ მიმატოვა და რამდენიმე დღით დაიკარგა. ალბათ, საყვარელთან იყო. ორსულობის პერიოდში მივხვდი, რომ ჩემი ქალიშვილისთვის ასეთი მამა და ასეთი ცხოვრება არ მინდოდა.
ახლა, როცა ფეხზე დავდექი და მშობიარობის შემდგომ დეპრესიას თავი დავაღწიე, ჩემს შვილთან ერთად საბავშვო მოედანზე ხშირად ვთამაშობ. თმა ყალყზე მიდგება, როცა ჩემი ასაკის ქალებისგან მესმის ფრაზები ჩემი ბავშვობიდან! აბსოლუტურად უგულო ფრაზები, რომლებიც საჭიროა მხოლოდ ბავშვების ემოციების დასათრგუნად. ფიქრობთ, თავად მოიგონეს? არა. ეს არის ჭირი, რომელიც თაობიდან თაობას გადაეცემა.
ფრაზა №1: „შეწყვიტე ტირილი“
ადვილია უთხრა ვინმეს, ტირილი შეწყვიტოს, მაგრამ ზრდასრულ ადამიანზე სასურველი ეფექტი არ ექნება. პატარა ბავშვისთვის კი საკმარისია. მშობელი ხომ ზრდასრულია, ავტორიტეტი. თუ ამას დაუმატებთ სიმკაცრეს ხმაში, გამოდის, ტირილი ცუდია და ცუდ შედეგებს მოიტანს. ასე ბავშვს უწევს ყელში ბურთის გადაყლაპვა და თავის მოჩვენება, რომ საერთოდ არ უნდა ტირილი. რამდენად კარგია?
თუ ბავშვი მოზრდილი და ჭკვიანია, ამ ფრაზას ასე განმარტავს: დედას ჩემი ცრემლები არ სჭირდება, დედას ასეთი არ ვუყვარვარ, იქნებ, საერთოდ არ ვუყვარვარ. პრობლემა იმაშია, რომ ჩვენმა თაობამ არ იცის, როგორ დაეხმაროს ატირებულ ადამიანს. ცრემლები დისკომფორტს იწვევს. მაგრამ ყველაფერი ძალიან მარტივია. თუ ბავშვი ტირის, რადგან წაიქცა ან ვინმემ აწყენინა, საკმარისია მის გვერდით იყოთ და მხარი დაუჭიროთ. ჩახუტება საუკეთესო წამალია.
თუ ბავშვი თქვენით მანიპულირებს, მაგალითად, სათამაშოს ყიდვას ითხოვს, უბრალოდ ყურადღება არ მიაქციოთ. არაფერი უთხრათ, აჩვენეთ, რომ მისი მანიპულაციები თქვენზე არ მოქმედებს. ფრაზაზე „შეწყვიტე ტირილი“ უფრო ხმამაღლა ატირდება, რადგან რეაქცია გქონდათ, ანუ ხრიკი მუშაობს.
ფრაზა №2: „შეაყარე კედელს ცერცვი“
დედას ძალიან უყვარდა ამ ფრაზის თქმა, როცა რაღაცის გაკეთება მავიწყდებოდა. პირველ რიგში, რა შუაშია ცერცვი? ბავშვისთვის მეტაფორები ცარიელი ფრაზაა. აი, ინტონაცია და სიტუაცია, რომელშიც ფრაზას იყენებთ, ბევრს ამბობს. პირველ რიგში, ეს გაღიზიანებას გამოხატავს. გაღიზიანება და სიბრაზე კი აღზრდაში საუკეთესო თანამგზავრები არაა. ბავშვს არაფერს ასწავლის, პირიქით, შიშს ან შფოთვას ნერგავს.
თუ ბავშვი ერთსა და იმავე შეცდომას იმეორებს, გამოდის, სხვა გზა უნდა მოვძებნოთ ინფორმაციის გადასაცემად. აქ ცერცვი ვერ დაგეხმარებათ. ზოგჯერ ბავშვს ნამდვილად ავიწყდება, რატომ უნდა გააკეთოს რაღაც, რაც არ მოსწონს. სცადეთ, პროცესის დადებითი მხარე აჩვენოთ. უამბეთ, რატომ უნდა გააკეთოს ის, რაც სთხოვეთ.
ფრაზა №3: „ყველა რომ გადახტეს სახურავიდან, შენც გადახტები?“
ჩემი საყვარელი ფრაზა. არ გაშფოთებთ, რომ თხოვნაზე უყიდოთ რაღაც, რაც ყველას აქვს, პასუხად იღებს თითქოს უდანაშაულო ფრაზას სუიციდის ნიშნებით? როგორი ნაცნობია ჩვენთვის. მასში ლოგიკა არაა: რატომ გადავხტები სახურავიდან, თუ მინდა ფერადი კოლგოტები, როგორიც ყველას აქვს?
ჩვეულებრივ, ბავშვი რაღაც საკმაოდ უვნებელს ითხოვს. სათამაშოს, ტანსაცმელს ან მოზარდობის პერიოდში პირსინგს. ხშირად მშობელს არ უნდა დახარჯოს ფული უაზრობაზე, რომელიც პატარა ადამიანის სოციალიზაციისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. მიბაძვა ურთიერთობის ერთ–ერთი მეთოდია. მის გარეშე ბავშვის იზოლირებას ხელს შეუწყობთ.
ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყველაფერი უნდა გააკეთოთ, რასაც გთხოვთ. მაგრამ ზოგჯერ საჭიროა. მით უმეტეს, თქვენი უარის არგუმენტად სახურავიდან ხტომა არ უნდა მოიყვანოთ.
ფრაზა №4: „მიაფურთხე და დაივიწყე“
ჩვეულებრივ, ასე ამბობენ, როცა რაიმე წვრილმანი ნივთი დაიკარგა. ან, ჩემს შემთხვევაში, უბედური სიყვარულის დროს (ასეთი ურთიერთობების მაგალითების მთელი ვაგონი მაქვს). ყოველთვის, როცა ვინმეს გამო ვტიროდი, დედა მეუბნებოდა: „მიაფურთხე და დაივიწყე!“ თითქოს, ვიღაც სათვალიანი ბიჭი იყო და არაფრად ღირდა. ჩემთვის ეს სათვალიანი კაცი შეიძლება სამყაროს ცენტრი ყოფილიყოს.
მოკლედ, განცდების გაუფასურება ზრდასრული ცხოვრების მაღალი სამრეკლოდან. ყოველთვის მაოცებდა, როგორ ელოდებიან ზრდასრული ადამიანები ზრდასრული შვილებისგან ისეთ რეაქციას, როგორიც მათ აქვთ. ასე ვიღებთ ფსევდოზრდასრულობას, დოგმების ნაკრებს, მშობლებისგან ნაწილ–ნაწილ მიღებულს. არა განათლებულ პიროვნებას, არამედ დადგმულს. ასეთი ყავარჯნებით ცხოვრება ძალიან რთულია, ხოლო მკურნალობა ძვირი.
ფრაზა №5: „რადგან მე ასე ვთქვი“
მშობელი დედამიწის ჭიპია, ხოლო ბავშვი მის გარშემო ტრიალებს. ზოგიერთ მშობელს ძალიან ეზარება, აუხსნას შვილს, რატომ იქცევა ასე თუ ისე. ეს ძალიან სახიფათო შემობრუნებაა. ჩვეულებრივ, გვხვდება ფრაზასთან ერთად „გაიზრდები და მიხვდები“. თითქოს, ახლა ამის გაგება მნიშვნელოვანი არაა. აბა როდის?
ბავშვებს დღეში 500–მდე კითხვის დასმა შეუძლიათ და ყველა მნიშვნელოვანია. ეს არ არის ახირება, არამედ სწავლა, გენეტიკურ დონეზე ჩადებული. თუ მზად არ ხართ, ყველა კითხვას უპასუხოთ, ბავშვებისთვის არ ხართ მზად.
ფრაზა №6: „ყველა ბავშვი ბავშვს ჰგავს და შენ“
ღვიძლი ქალიშვილი ვარ, მაგრამ რატომღაც დედასთვის სხვა ბავშვები უფრო საინტერესო და მისაღებია. ეს არის მანიპულაცია იმ მექანიზმით, რომელიც განსაზღვრავს მშობელს, როგორც მთავარ ღირებულებას. რა მოხდება, თუ მშობელი სხვა ბავშვებთან წავა? უფრო ზრდასრულ ასაკში ასეთი ფრაზები არასრულფასოვნებას გვაგრძნობინებს.
დაგვეთანხმეთ, ზრდასრულ ადამიანსაც არ ესიამოვნება ასეთი რამის მოსმენა: „ყველა ცოლი ცოლს ჰგავს, შენ კი?“
ფრაზა №7: „შენს გამო რამდენი რამ დავთმე“
იცით, ბავშვები ყოველთვის რაღაცის მსხვერპლად გაღებაა. თქვენი დროის, კარიერის, ზოგჯერ ურთიერთობის. ბავშვს არ აურჩევია დაბადება, ეს თქვენ გადაწყვიტეთ მისი გაჩენა და მსხვერპლზე პასუხისმგებლობაც თქვენ გეკისრებათ.
ფრაზა №8: „არ ადგები, სანამ ჭამას არ დაასრულებ“
სანამ ჭამას არ დაასრულებ, მაგიდიდან არ ადგე. ან მშობლების სხვა შფოთვა, რომელიც ბავშვის კვებას უკავშირდება. აქ მთავარია, არ ინერვიულოთ და გახსოვდეთ: ცოცხალი ორგანიზმი თავს შიმშილით არ მოიკლავს, ეს არაბუნებრივია. ბავშვები კი ამის მიმართ ძალიან მგრძნობიარეა. ჩვენთან შედარებით ნაკლები შეიძლება ჭამონ, მაგრამ როცა შიმშილს იგრძნობენ, მთელ პორციას მიირთმევენ. ეს ნორმალურია.
თუ ამ პროცესის კონტროლს ეცდებით, ბავშვში კვებითი აშლილობა შეიძლება განავითაროთ.
ფრაზა №9: „არაფერი გაგაჩნია“
ვაღიარებ: დედაჩემს ეს არასდროს უთქვამს, ყველაფერი ჩვენი იყო. მაგრამ ვიცი, რომ ჩემს ბევრ თანატოლს საერთო სახლში ცხოვრების გამო ბრალს დებდნენ. თუმცა უცნაურია ამაზე ყურადღების გამახვილება, როცა ადამიანს რაიმეს შოვნის შესაძლებლობა ჯერ არ ჰქონდა.
ფრაზა №10: „მე კი შენს ასაკში“
ჩემს ასაკში, უფრო რომ გავაზვიადოთ, ზოგიერთი ქალი უკვე ბებია ხდებოდა. ასე რომ, ჩემს ქალიშვილს არ ვეტყვი, რა და როგორ უნდა გააკეთოს. ეს სხვა ეპოქა იქნება. ვიმედოვნებ, რომ უკეთეს სამყაროში გაიზრდება, ვიდრე მე გავიზარდე.
შვილი ძალიან მინდოდა და ეს ჩემთვის რთული გადაწყვეტილება იყო. იცით, რა მეხმარება? ის, რომ, როგორც მინიმუმ, ჩემი მშობლის შეცდომებს არ გავიმეორებ. მიხარია, რომ დოგმები მოვიშორე და ნორმალური დედა გავხდი. ზოგჯერ საბავშვო მოედანზე დედებთან კამათი მიწევს, თუ რომელი სკოლაა უკეთესი, ძველი თუ ახალი.
