ცოტა ხნის წინ მთელი ოჯახი სასადილო მაგიდასთან ვისხედით და წარსულს ვიხსენებდით. მშობლები გარდაქმნის თემასაც შეეხნენ. რა თქმა უნდა, ყველას ჰქონდა რაღაც გასახსენებელი 90–იანი წლებზე. იმ დროს ხომ ბევრი ადამიანის ცხოვრება გაიყო ორ ნაწილად „მანამდე“ და „შემდეგ“. რას იყიდით, რომ დაბრუნდეთ დროში, როცა საღეჭი რეზინის და შოკოლადის გემო განსაკუთრებული იყო? გახსოვთ იუპის ფხვნილის სასმლის ფერი და არომატი? საღეჭი რეზინის „ელენი და მეგობრები“ შესაფუთი? სოკოს ვერმიშელი „მივინა“?
90–იანი წლები უსასრულოდ შეგვიძლია გავიხსენოთ და ეს იქნება სევდიანი და სასიამოვნო მოგონებები. გარდაქმნის პერიოდში ბევრი ჩვეული საყვარელი ნივთი უბრალოდ გაქრა. საბჭოთა კავშირის დაშლამ ბევრი საწარმოს დახურვა გამოიწვია. ეს საწარმოები მოსახლეობას ბევრ საჭირო საქონელს აწვდიდა. ახლა ბევრი პროდუქტი და საქონელი დარჩა იმ თაობის მეხსიერებაში, რომელთაც მათი არსებობა ახსოვთ. შევთავაზე ოჯახს საინტერესო თამაში – მოგონებებში ჩაძირვა და პასუხის გაცემა: რას იყიდი, ბავშვობაში რომ დაბრუნდე?
90–იანი წლები
ყველამ თავისი უდარდელი ბავშვობის გახსენება დაიწყო. ზოგი საყვარელ სათამაშოზე ოცნებობდა. ზოგს ისევ მოუნდა ნამცხვრის „ჭადრაკი“ და ლიმონათის „ბურატინოს“ მირთმევა. ზოგს გაახსენდა ზაფხულის სიცხე და მოედანზე ბურახის დიდი კასრი. მამამ გაიხსენა, როგორ იყიდა პირველი ფირზე გადასაღები ფოტოაპარატი „მილნიცა“ და ფერადი ფოტოები გადაიღო. ბებიამ თქვა, როგორ ოცნებობდა ღილაკებიან სახლის ტელეფონზე, რომელზეც ასე მოსახერხებელი იყო თითის დაჭერა. მე და ჩემმა ძმამ გავიხსენეთ საყვარელი სათამაშო კონსოლი „დენდი“. თანამედროვე პლანშეტი ან სმარტფონი ვერ შეცვლის იმ აღფრთოვანებას, რომელსაც განიცდით, როცა თქვენს ხელში პირველად აღმოჩნდება „ტეტრისი“. სახლში პირველი ვიდეო მაგნიტოფონის და პირველი კასეტის გამოჩენა ნიშნავდა, რომ პერსონალური კინოთეატრი გქონდა.
„ყველას უდარდელი ბავშვობა აქვს, მაგრამ 90–იან წლებში მას პლომბირის ნაყინის გემო ჰქონდა“ – თქვა დედამ. ნამდვილად, საბჭოთა პლომბირი განსაკუთრებული იყო. მისი ნაზი ნაღების გემო სამუდამოდ დარჩა მათ მეხსიერებაში, ვისაც ნაჭამი აქვს. ახლა ასეთ პლომბირს ვერ იპოვით. მასში არ არის ნატურალური ინგრედიენტები და მომზადების ტექნოლოგიაც განსხვავდება. საბჭოთა პლომბირის ნაყინის მსუბუქი მოგონება გვხვდება სწრაფი კვების რესტორანში „მაკდონალდსი“. რატომ იქ? ამის შესახებ გიამბობთ.
1932 წლამდე სსრკ–ში ნაყინი თითქმის არ არსებობდა. ის ბურჟუაზიულ პროდუქტად ითვლებოდა და, რა თქმა უნდა, ფართო მასებისთვის მიუწვდომელი იყო. ასევე არ ჰქონდათ ქარხნები, რომლებიც ნაყინის დიდ პარტიებს აწარმოებდნენ. ყველაფერი შეიცვალა 1936 წელს ანასტას მიქოიანის, სსრ კავშირის ვაჭრობის სახალხო კომისრის წყალობით. ამერიკაში სამუშაო ვიზიტით იმყოფებოდა. იქედან დაბრუნებულმა ქვეშევრდომებს დაუსვა მთავარი და იმ დროს გადაუჭრელი ამოცანა: „ნაყინი უნდა გახდეს მასობრივი მოხმარების პროდუქტი ხელმისაწვდომ ფასად“.
გემო ბავშვობიდან
იმ დროს აშშ წელიწადში 600 ტონა ნაყინს აწარმოებდა, სსრკ – მხოლოდ 8 ტონას. იმ დროს ამ ორ ქვეყანას შორის მეტოქეობა უკვე არსებობდა, ამიტომ ნაყინის წარმოების გაზრდა უმოკლეს ვადაში აუცილებელი იყო. ქვეყნის თითოეულ მაცხოვრებელს წელიწადში მინიმუმ 5 კგ ნაყინი უნდა ეჭამა. მიქოიანმა ამერიკიდან არა მხოლოდ ნაყინის წარმოების იდეა ჩამოიტანა. 1937 წლის ნოემბერში სსრკ–ში ამოქმედდა პირველი საწარმო, რომელიც აწარმოებდა ნაყინს ამერიკული რეცეპტების და აღჭურვილობის გამოყენებით. 1941 წელს შემოიღეს გოსტი 117–41, რომელიც ნაყინის ხარისხს განსაზღვრავდა.
პლომბირის ნაყინმა ნამდვილი პოპულარობა მხოლოდ ომის შემდეგ მოიპოვა. გოსტი ძალიან მკაცრად მუშაობდა. ნაყინის თითოეული პარტია გემოზე, ფერზე, სტრუქტურაზე მოწმდებოდა. შენახვის ვადა მხოლოდ 1 კვირა იყო, რადგან რჩეული ნატურალური პროდუქტებისგან მზადდებოდა. იმდენად იაფი იყო, რომ მისი შეძენა ნებისმიერს შეეძლო. ნაყინის ქარხნები მომრავლდა, პროდუქტის მოხმარება გაიზარდა და სსრ კავშირმა ნაყინის მოხმარებით მეორე ადგილი დაიკავა ამერიკის შემდეგ.
ყველა ბავშვისთვის და ყველა ზრდასრულისთვის გემრიელი ცივი პლომბირის ან ჯოხიანი ესკიმოს ჭამა ნამდვილი სიამოვნება იყო. სხვათა შორის, პირველი ესკიმო ხელით დამზადდა და მხოლოდ მოსკოვში იყიდებოდა. თითოეულს ქაღალდში ფრთხილად ახვევდნენ, ხოლო ჯოხს გვერდით უდებდნენ. ხოლო როცა 1947 წელს სპეციალური აღჭურვილობა გამოჩნდა, ესკიმოს წარმოება მასობრივი გახდა. უკვე მაშინ ჯოხი ნაყინში აღმოჩნდა.
