თანამედროვე ბავშვების გაოცება რთულია. თან როგორ გინდა გააოცო, ტელეფონებში მთელი სამყარო აქვთ. შეუძლიათ კოსმოსში გაფრინდნენ, ოკეანის ფსკერზე ჩავიდნენ, ეკრანზე აწკაპუნებენ და იღებენ ინსტრუქციას, როგორ შექმნან ნებისმიერი რამ. არა, დღეს მოზარდებზე საწუწუნოდ არ ვარ (ამაზე უჩემოდაც საკმარისად ლაპარაკობენ). მინდა გავიხსენო, რამდენად განსხვავებული იყო ჩვენი ბავშვობა. გახსოვთ, როგორ ვისწავლეთ პირველად სტერეო სურათების ყურება? რა სასწაული იყო!
სურათები, იმის მიხედვით, თუ რომელი კუთხიდან შეხედავდი, ფაქტიურად ცოცხლდებოდა. რა ბავშვები! ასეთ უცნაურობაზე უფროსებიც ნადირობდნენ, ხოლო მათი შოვნა სხვა საკითხი იყო. სამუდამოდ მემახსოვრება პირველი ასეთი სურათი, რომელიც ვნახე. ეს იყო საყვარელი მომღიმარი იაპონელი ქალი, რომელსაც სახესთან მიჰქონდა ხელი მოწესრიგებული მანიკიურით და თვალს უკრავდა ყველას, ვინც უყურებდა. ამ და სხვა სურათებს ხშირად ვიხსენებ, როცა საოჯახო ალბომებს ვათვალიერებთ: რამდენიმე მათგანი შემონახულია.
3D ფენომენი: როგორ შევხედოთ სტერეო სურათებს
ამ ეტაპზე სტერეო სურათები საინტერესოა ისტორიული თვალსაზრისით. ბოლოს და ბოლოს, პირველი იაპონელი ქალი გამოჩნდა. რატომ? ინოვაციამ უბრალო ხალხს ისედაც თავბრუ დაახვია, აქ კიდევ ეგზოტიკური როლი შეიძინა. პირველად იაპონელი ქალი ვნახე ჩვენი მეზობლის, ანჯელას სახლში, რომლის ქმარი ხშირად დადიოდა მივლინებაში საზღვარგარეთ. ამჯერად ციმბირიდან უცნაური ღია ბარათით დაბრუნდა.
მაშინ ღია ბარათის დასათვალიერებლად მთელი სადარბაზო მივიდა, მათ შორის მე და დედაც. სხვა დრო იყო: ხალხი ერთმანეთთან ახლოს იყო, მეზობლები ერთმანეთს სახელებით იცნობდნენ. უცნაური არაფერი იყო, რომ მეზობელთან მისულიყავი და უცნაურობა საკუთარი თვალით გენახა. სადღაც 70–იანი წლები იყო. სწორედ მაშინ, იაპონიასა და საბჭოთა კავშირს შორის ურთიერთობა მნიშვნელოვნად გახურდა. საბჭოთა–იაპონიის შეხვედრების საპატივცემულოდ გამოსცეს სპეციალური მარკა „მშვიდობისა და მეგობრობისთვის“.
ნამდვილი ჯადოქრობა
იაპონელი ქალი ერთადერთი არ იყო. მალე „მისი ტყუპისცალი დები“ გამოჩნდნენ. ზოგიერთ ღია ბარათზე ქალი ყველას არა მხოლოდ თვალს უკრავდა, არამედ ფართოდ უღიმოდა. სურათის სანახავად საკმარისი იყო სხვა კუთხიდან შეგეხედა და გამოსახულება თითქოს ცოცხლდებოდა. სადღაც 4 წელი მსგავსი ჯადოქრობის ნახვა იშვიათი იყო, მაგრამ უკვე 80–იან წლებში შიდა წარმოებაც დაიწყო. რა დაიწყო მაშინ!
მოთხოვნა რამდენჯერმე აღემატებოდა მიწოდებას, რადგან უკლებლივ ყველას სურდა გაცოცხლებული ფოტოს ან ნახატის ბედნიერი მფლობელი ყოფილიყო. ზოგჯერ გადამყიდველებს ეძებდნენ, რადგან გაზეთის ჯიხურებში ღია ბარათები ერთ დღეში იყიდებოდა. იმ დროს ეს სილამაზე 10 კაპიკი ღირდა. როგორც მახსოვს, ამ ფულით შემეძლო მეყიდა 3 ჭიქა ტკბილი გაზიანი სასმელი სიროფით და ერთიც მის გარეშე.
უცხოური მოდა
როგორც მოგვიანებით გავარკვიე, გაცოცხლებული სურათების მოდა ჩვენთან უცხოეთიდან შემოვიდა. იქ მათ ეძახდნენ 3D-postcards, ანუ 3D ღია ბარათებს. ჩვენთან მათ მეცნიერულად უწოდებდნენ სტერეო სურათებს ან უბრალოდ გარდამავალ სურათებს. აღმოჩნდა, მათ შექმნაზე მუშაობა წარმატებით დაგვირგვინდა უკვე 1911 წელს. ერთმა პროფესორმა პ. სოკოლოვმა პირველმა მოიპოვა ე.წ. სივრცითი მოცულობითი გამოსახულება, მაგრამ ადგილობრივი წარმოების დაარსება მაშინვე ვერ მოხერხდა. როგორც კი შეძლეს, რას არ ბეჭდავდნენ!
ძირითადად, აქცენტი საბჭოთა კინოსა და ანიმაციის გადიდებაზე კეთდებოდა. არ ვიცი, რატომ: საზღვარგარეთ მსახიობები უფრო პოპულარული იყო, ჩვენთან – ანიმაციური პერსონაჟები. სტერეო სურათები უფრო ბავშვებზე იყო გათვლილი. პლასტმასის ბარათებიდან გვიყურებდნენ მულტფილმის პიონერები, ხალხური ზღაპრების გმირები და ბარონი მიუნჰუზენიც თავისი ირმებით.
ნახატების ხარისხი
ვიღაცამ ამ ფოტოების შემხედვარე შეიძლება დაიწუნოს მისი ხარისხი, რომელიც პირდაპირ თვალს ჭრის. შეუძლებელია არ დავეთანხმოთ. სამწუხაროდ, ასეთი სტერეო სურათების უმეტესობა ჯიბის ფორმატში იყო გამოსული და ფერების სიკაშკაშით და გამოსახულების სიცხადით არ გამოირჩეოდა. სტერეო ეფექტიც ძალიან სუსტი იყო. რაიმეს დანახვა უფრო დიდი ზომის სურათებზე იყო შესაძლებელი.
იმ დროს ზოგიერთ ფოტო სტუდიაში სპეციალური ტიპის სერვისიც გაჩნდა „3D პორტრეტი“. შეეძლოთ თქვენი ფოტოს გაცოცხლება, როგორც ამას მულტფილმის გმირებზე აკეთებდნენ. ახლა მსგავსი სერვისი ალბათ შემორჩენილი არ არის.
რა თქმა უნდა, „საიუზპეჩატის“ ზოგიერთი ღია ბარათი კოშმარი იყო. ბუნდოვანი, გაუგებარი, დამახინჯებული სახეებით და ნაოჭებით. და მაინც, პოპულარული იყო. ზოგიერთი მათგანი, როგორც ჩემს შემთხვევაში, საოჯახო ალბომში საპატიო ადგილს იკავებდა. ზოგი მათ ჩარჩოში სვამდა.
უცხოური ღია ბარათები ადგილობრივისგან ადვილად გამოირჩეოდა. უფრო გამძლე და სქელი პლასტმასისგან იყო დამზადებული. გარდა ამისა, სურათებზე ფერები არა მხოლოდ გადადიოდა, არამედ ერთ დეტალს ცვლიდა. ზოგჯერ მთელი სიუჟეტი იცვლებოდა.
როგორ ვუყუროთ სტერეო სურათებს
ახლა ასეთ ღია ბარათებს ვერ შეხვდებით, ამიტომ მოდურ „ვინტაჟურ“ კატეგორიას შეგიძლიათ მიაკუთვნოთ. ეს გამართლებულია, რადგან უკვე ნახევარი საუკუნე გავიდა. სამწუხაროდ, ჩემთვის, ნოსტალგიის მოყვარული ადამიანისთვის, ასეთი ბარათების დამზადების ტექნოლოგია დავიწყებას მიეცა. არა, რა თქმა უნდა, დავიწყებული არაა, უბრალოდ თითქმის არ იყენებენ.
ხანდახან საბჭოთა ცენტრებში შეგიძლიათ ნახოთ მოსწავლეებისთვის განკუთვნილი ფანქრების ჩასაწყობი ქეისები, რომელთაც შეუძლიათ ფერების გადასვლა და გამოსახულების შეცვლა. ზოგიერთი ასეთი რვეულიც იყიდება. ამ ნივთებით ბავშვებს და უფროსებს ვერ გააკვირვებთ. ერთადერთი ჟანრი, სადაც სტერეო სურათები ფართოდ წარმოდგენილია, მაცივრის მაგნიტებია. აი, მაგნიტები დღემდე იყიდება. რა თქმა უნდა, ღია ბარათი ანა პავლოვას გამოსახულებით ვინმეს კოლექციაში ან იბეიზე შეგიძლიათ იხილოთ. სხვათა შორის, იაფად იყიდება, სადღაც 3-9 ლარი ღირს. ეს ჯერჯერობით! წარმოიდგინეთ, რა ეღირება კიდევ 20 წელიწადში, როცა ტექნოლოგიები სამყაროს საბოლოოდ დაიპყრობს!
სამყარო იცვლება და მასთან ერთად უცნაურობებიც იცვლება. სადღაც მოვისმინე, რომ უკვე გამოიგონეს ტელეფონის ქეისები, რომელსაც რაიმე სურათის ტრანსლირება შეუძლია. თავად სურათი სურვილისამებრ შეგიძლიათ შეცვალოთ, ანუ თავად ქეისის გარეგნობის შეცვლაც. ამან გამახსენა ჩემი ბავშვობა, როცა სტერეო სურათები ასეთი საოცარი ტექნოლოგია იყო.
