„საბჭოთა დროს ცხოვრება მხიარული და ბედნიერი იყო“, „მაშინ უფრო ადვილი იყო, კომუნისტების დროს ყველა უკეთ ცხოვრობდა“. ღმერთო, რა სისულელეა, ვის სჭირდება ეს ლოზუნგები ჩვენ დროში? რა უფლებით განიხილავ ან წერ იმაზე, რაც არ გინახავს და იცი? ნუთუ შეიძლება მტკიცება, რომ საბჭოთა დროს ხალხი უკეთ ცხოვრობდა, როცა მხოლოდ 30 წლის ხარ? სსრკ დაიშალა 1991 წელს, როცა ჯერ კიდევ დაბადებული არ იყავი. საბჭოთა მოქალაქეების უმეტესობას მართლაც უდარდელი ცხოვრება ჰქონდათ. ოღონდ არ აგერიოთ უდარდელობა უზრუნველყოფასა და უსაფრთხოებაში.
უდარდელი ცხოვრება სსრკ–ში
ვთქვათ, სსრკ–ში უდარდელ ცხოვრებას ხოტბას ასხამენ უფროსი თაობის მოგონებების მიხედვით. როგორც ჩანს, ინფორმაცია აღებულია პარტორგანიზატორის, კოლმეურნეობის თავჯდომარის, ბაზრის დირექტორის, მაღაზიის მმართველის მემუარებისგან. ისინი მდიდრებად ან შეძლებულებად ითვლებოდნენ, ამიტომ წინდაუხედავად მოქცევას ვერ დაუშვებდნენ. უდარდელი ცხოვრება სრულდებოდა, როცა ადამიანი უზრუნველყოფილი ხდებოდა. ყველა დროში ასე იყო.
სხვებს გადარჩენა უწევდათ, მაგრამ ვინაიდან ყველა ერთნაირად ღარიბულად ცხოვრობდა, არავინ ჩიოდა. აი, სად იყო ნამდვილად უდარდელი ცხოვრება! რიგით მოქალაქეებს არ აღელვებდათ, რომ რამეს მოპარავდნენ, რადგან მოსაპარავი არაფერი იყო. სტანდარტული ტანსაცმელი, უბრალო ფეხსაცმელი, მარტივი ყოფა – რას შეიძლება დაადგა თვალი? სახლში ოქროს სუნი არ იყო, მცირე დანაზოგი შემნახველ წიგნაკში ინახებოდა. ბევრმა იქ დაკარგა ყველაფერი. სიღარიბე იმალებოდა პრიმიტიული საკეტის მქონე თხელი კარის მიღმა, რომლის დაკეტვას ხანდახან აზრი არ ჰქონდა.
წარსულის წეს–ჩვეულებები
სოფლად კარს ხურავდნენ იმით, რაც ხელში მოჰყვებოდათ, იმის აღსანიშნად, რომ მფლობელი ცოტა ხნით გავიდა. რამდენიმე დღის წინ ჩემს დას ვესტუმრე სოფელში და დავრწმუნდი, რომ ძველი ჩვევები ბოლომდე არ გამქრალა. როცა მეზობელთან გადასვლა დავაპირეთ, ჩემმა დამ სახლიდან გასვლისას კარის სახელურს ძველი მხარიხე შეუყენა. „მორჩა, სახლში არავინაა“ – გაეცინა მას, მე კი ბავშვობა გამახსენდა.
მაშინ არავინ დადიოდა სკოლაში ან სასეირნოდ თასმაზე აცმული გასაღებებით. თუ ბავშვები ან უფროსები ეზოდან გადიოდნენ, შემოსასვლელ კარს უყენებდნენ უბრალო ჯოხს, ცოცხს ან მხარიხეს, რომელიც ყოველთვის იდო ვერანდაზე, რადგან ჭიდან წყალი უნდა მოგეტანა. ასეთი დაუდევრობა მართლებოდა იმით, რომ სოფელში უცხო არავინ იყო და სახლში ღირებული არაფერი ჰქონდათ.
ჯანმრთელობა და ექიმბაშებთან ვიზიტი
დაუდევრობა ჯანმრთელობასთან დაკავშირებითაც ვლინდებოდა. ექიმებს იშვიათად მიმართავდნენ. შესაძლოა, ამიტომაც ჰქონდათ ძლიერი იმუნიტეტი, უბრალო გაციებას ანტიბიოტიკებით არავინ მკურნალობდა და იშვიათად საუბრობდნენ ვირუსებზე. პირად ჰიგიენაზე გავჩუმდები! ბევრს ახსოვს თლილი ჭიქები, საიდანაც სვამდნენ გაზიან წყალს ავტომატიდან, ლუდის ჭიქები ან ბურახი კასრიდან. მსურველები ერთი და იმავე ჭურჭლიდან სვამდნენ. აბსოლუტური ანტისანიტარია!
თუმცა ჭიქებს გამდინარე წყალს ავლებდნენ, ხოლო ზოგიერთ კეთილსინდისიერ მომხმარებელს არ ეზარებოდა ხელახლა გარეცხვა. რა უნდა ვთქვათ საღეჭ რეზინაზე, რომელსაც რამდენიმე დღე თავად ღეჭავდნენ და შემდეგ მეგობრებს აძლევდნენ?! როცა საღეჭი რეზინა გემოს კარგავდა, შაქარს აყრიდნენ და მორჩა, ახალივით იყო! ყინულკარამელი ჯოხზე, რომელსაც ლოკავდა მთელი ქუჩა?! მაშინ ეს ჩვეულებრივი იყო.
თრთოლვით ვიხსენებ იმ დროს. ეს იყო ჩემი უდარდელი ბავშვობა, როცა ადრე იყო სამსახურზე, ხელფასზე, მომავალზე ფიქრი. მაშინ ყველაფერი აღიქმებოდა თინეიჯერული მაქსიმალიზმის თვალსაზრისით. რა შუაშია აქ საბჭოთა კავშირი?! შეიძლება მომენატროს მეგობრები, სკოლის წლები, მშობლები, რომლებმაც ნაადრევად დამტოვეს, მაგრამ არ მაინტერესებდა რა სისტემა იყო იმ დროს ქვეყანაში.
