საბჭოთა ეპოქის ხალხს უყვარს წარსულის ნოსტალგიით გახსენება. თითქოს, მოხუცებს სხვა საქმე არ აქვთ გარდა იმისა, რომ განიხილონ, რა გემრიელი იყო მოხარშული ძეხვი „საექიმო“ საბჭოთა კავშირის დროს და რამდენად კარგად ცხოვრობდნენ მაშინ. გსურთ იცოდეთ, ვისზე ვსაუბრობთ? ბებიებზე, რომლებიც ყოველთვის სხედან თქვენ სადარბაზოსთან.
აღსანიშნავია, რომ მინიმუმ 75 წლის ქალებს აქვთ უფლება ისაუბრონ იმაზე, რა კარგი იყო მოხარშული ძეხვი „საექიმო“. ხორცპროდუქტების წარმოების რეცეპტს და ტექნოლოგიას მკაცრად იცავდნენ 50–იან წლებამდე. შემდეგ კი მისი ღირებულების შესამცირებლად ექსპერიმენტები დაიწყეს.
როდის გამოჩნდა მოხარშული ძეხვი „საექიმო“ სსრკ–ში?
გასული საუკუნის 30–იან წლებში ბოლშევიკებმა დაიწყეს კომუნიზმის აგება რევოლუციის, ომის და წინა სისტემის დამარცხების შემდეგ დარჩენილ ნანგრევებზე. პარტიას სჭირდებოდა სამუშაო ძალა, რომელსაც გამოფიტული ხალხი ვერ უზრუნველყოფდა. შიმშილით და ავადმყოფობით დასუსტებული მოქალაქეების კვების გაუმჯობესება იყო საჭირო. გაჩნდა იდეა შეექმნათ ცილებით მდიდარი ხარისხიანი პროდუქტი, რომელიც ადამიანის ორგანიზმის სწრაფად აღდგენას ხელს უწყობს.
ქვეყნის წამყვანი ტექნოლოგები და ექიმები მუშაობდნენ დიეტური ძეხვის რეცეპტზე. გოსტის მიხედვით, მასში შედიოდა შემდეგი ინგრედიენტები: ძროხის ხორცი, ღორის ხორცი, კვერცხი, მშრალი რძე, შაქარი, მარილი, ილი ან მუსკატის კაკალი. ფარშს ჭარხლის წვენს უმატებდნენ, რომ ნაზი ვარდისფერი გამხდარიყო. კონსერვანტად გამოიყენებოდა სელიტრა, რომელიც შემდეგ ნატრიუმის ნიტრიტით ჩაანაცვლეს.
1936 წელს მოსკოვის ხორცის გადამამუშავებელმა ქარხანამ დაიწყო დიეტური ძეხვის წარმოება ამერიკიდან შემოტანილი ახალი აღჭურვილობის გამოყენებით. ძირითადად განკუთვნილი იყო ბავშვების და მუშებისთვის, რომლებიც მკურნალობდნენ საავადმყოფოებსა და სანატორიუმებში. ალბათ, ამიტომაც შეერქვა მოხარშული ძეხვი „საექიმო“.
მოსკოვის ქარხნის პროდუქცია ხარისხის ეტალონი იყო. წარმოებისთვის ყიდულობდნენ საუკეთესო და უახლეს ნედლეულს, რადგან ქვეყნის პარტიული ხელმძღვანელობა იქ მარაგდებოდა საკვებით. ძეხვის „საექიმო“ ფასი (2 რუბლი და 30 კაპიკი) პროდუქტის ღირებულებაზე დაბალი იყო. ეს გაკეთდა იმისთვის, რომ მუშებსაც ეყიდათ.
ელიტური საკვები
ხორცის დელიკატესი რიგითი მოქალაქეებისთვის ხელმისაწვდომი გახდა, მაგრამ იყიდებოდა მხოლოდ სპეციალიზებულ მაღაზიებში, რომლებიც ემსახურებოდნენ ნომენკლატურის წარმომადგენლებს. მალე ძეხვის „საექიმო“ წარმოება მთელ საბჭოთა კავშირში დაიწყეს. ნაწარმის გემო განსხვავდებოდა, მაგრამ ამან ხელი არ შეუშალა, რომ პოპულარული და დეფიციტური საქონელი გამხდარიყო
საბჭოთა მოქალაქეები დიდ ქალაქებში მიდიოდნენ ხორცის დელიკატესების და სხვა საკვების შესაძენად. მოსკოვის ხორცის გადამამუშავებელი ქარხანა უგემრიელეს პროდუქტებს აწარმოებდა. მოსკოვის მატარებლებისა და ელექტრომატარებლების ამოცნობა სუნით იყო შესაძლებელი: იქ ძეხვის სუნი ტრიალებდა. ის სპეკულაციის საგანი გახდა და პროვინციულ ბაზრებზე მაღალ ფასში იყიდებოდა.
60–იან წლებში დაიწყო ექსპერიმენტების ჩატარება მეცხოველეობის პროდუქტიულობის გაზრდის მიზნით. ამან იმოქმედა ხორცის ხარისხზე და გემოზე: ქიმიის სუნი, ქათმის ან თევზის გემო შეიძლება ჰქონოდა. მოგვიანებით, ფარშში დაიწყეს სოიოს, სისხლის პრეპარატების, სახამებლის ან ფქვილის დამატება. ოფიციალურად დაშვებული იყო რეცეპტში არსებული ხორცის 2%–ის შეცვლა სხვა ინგრედიენტებით.
თანდათან რეცეპტის შემადგენლობა იმდენად შეიცვალა, რომ ძეხვისგან „საექიმო“ მხოლოდ სახელი დარჩა. სსრკ–ს დაშლისას არაკეთილსინდისიერმა მწარმოებლებმა 1936 წლის გოსტის სტანდარტები დაივიწყეს. მას შემდეგ ბევრი რამ შეიცვალა. თანამედროვე მაღაზიებში მდიდარი ასორტიმენტი შთამბეჭდავია. აქ შეგიძლიათ იპოვოთ ხარისხიანი პროდუქტები და მოხარშული ძეხვი „საექიმო“, რომელიც გემოთი საბჭოთა ძეხვს არ ჩამოუვარდება, მაგრამ ფასი შესაბამისი იქნება.
