ყველა მშობელი ამა თუ იმ ხარისხით მასწავლებელია. ერთიმეორის მიყოლებით განიცდის სხვადასხვა აღმზრდელობით მომენტს, რომ შვილთან საერთო ენა გამონახოს. ხანდახან პოულობს მისთვის მოსახერხებელ, მაგრამ სხვისთვის შეუფერებელ მეთოდს. რა გავაკეთოთ, თუ ბავშვი ყველა ზღვარს სცდება და ხმაურობს? პაპარაცი გარკვევას ეცდება.
აღმზრდელობითი მომენტი
რკინიგზის სადგურის მოსაცდელში ვზივარ, მატარებლის მოსვლამდე საათნახევარია. წინ მელის ერთკვირიანი შვებულება, დიდებულ განწყობაზე ვარ. ჩემ გვერდით სკამზე ახალგაზრდა დედა ზის, მისი 4 წლის ბავშვი გიჟივით დარბის და ხმაურობს. უფრო სწორად, გიჟივით ყვირის. დედას მისი დარდი არ აქვს. ტელეფონში ჩაიძირა და პერიოდულად ბავშვს აჩერებს. როგორც ჩანს, ბავშვმა უკვე იცის: დედა უფრო მოსაჩვენებლად ამბობს. ყურს არავინ უწევს.
აი, ბავშვი ჩემ გვერდით დარბის. მისთვის 30 წლის უცხო ბიძა ვარ. გაჩერდა, მობრუნდა, ახლოს მოვიდა და ბოტასზე დამაფურთხა. მოულოდნელობისგან დავიბენი. რა ქნა დედამ? შემოიფარგლა ერთი ფრაზით: „ლევანიკო, ასე არ შეიძლება!“
როგორ ფიქრობთ, მიხვდა ახალგაზრდა ონავარი თავის შეცდომას? როგორ არა. ერთი წუთის შემდეგ ისევ მომვარდა და ისევ შემაფურთხა, სახისკენ უმიზნებდა. ამჯერად მზად ვიყავი. ავდექი და ქერა შუბლზე გემოზე შევაფურთხე.
ბიჭი მოულოდნელობისგან მთელი სადგურის გასაგონად აღრიალდა და დედას მივარდა. აცრემლებულმა შესჩივლა ბოროტ ბიძაზე, რომელმაც შეაფურთხა. ღმერთს მადლობა, დედა ანაბიოზიდან გამოვიდა და ყურადღება მიაქცია, რა ხდებოდა.
„სრულ ჭკუაზე ხართ?! რის უფლებას აძლევთ თავს? ის ხომ ბავშვია, თქვენ კი? უნდა გესმოდეთ, რას აკეთებთ“ – მესროლა ისტერიული ბრალდებები.
გონებაში უკვე თითებს ვატკაცუნებდი, ქალბატონის შეგონება დავიწყე: „როგორც ჩანს, თქვენს ვაჟს ეს არ მოეწონა. ხვდება, რომ ეს ცუდია. ყველაფერს შესანიშნავად აცნობიერებს. თქვენს თვალწინ ორჯერ შემაფურთხა, ასე რომ ჩემი გმართებთ. ახლავე შემიძლია დავუბრუნო“.
დედამ ისევ რაღაც თქვა ხმამაღლა, ხელების შლით, მაგრამ ყურსასმენი გავიკეთე და შვებულების მოლოდინში სასიამოვნო ფანტაზიებში ჩავიძირე. „საწყენია, რომ პედაგოგიურზე არ ჩავაბარე. ჩემგან კარგი მასწავლებელი გამოვიდოდა“ – გავიფიქრე.
რა ვუყოთ უმართავ ბავშვს?
სწორად მოიქცა თუ არა კაცი, თქვენი გადასაწყვეტია. ჩვენ კი ვეცდებით გავარკვიოთ, რა არის ბავშვების აგრესიულობის წყარო.
ფსიქოლოგები ასე ხსნიან. ბავშვი ბრაზობს და მავნებლობს, როცა ვერ იღებს იმას, რაც სურს. სიტყვაზე, ზრდასრული ადამიანიც ასე იქცევა.
ბავშვი იმედგაცრუებას და ბრაზს განიცდის, როცა გზაზე დაბრკოლებას ხვდება. კანფეტი უნდოდა, მაგრამ ვაშლი მისცეს. თუ შეზღუდვას, სასჯელი მოჰყვება, შეიძლება სულ „აფეთქდეს“ . ზედმეტად დასჯა ან ცუდი ქცევის უყურადღებოდ დატოვება ნიშნავს აგრესიის შემდგომ აფეთქებაზე თანხმობას.
ზოგჯერ ბავშვი უბრალოდ აკოპირებს უფროსის ქცევას: მშობლების ან ბაღის აღმზრდელების. თუ მის ოჯახში მამას უყვარს ხმის აწევა ან დედაზე ხელის აწევა, ბავშვი, სავარაუდოდ, „აითვისებს“ მისგან ნეგატიურ ქცევას და სიტყვას. ფსიქოლოგები გირჩევენ, ბავშვების თვალწინ ურთიერთობები არ გაარჩიოთ და პარტნიორი არ დაამციროთ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, აღარ მოუსმენს მას, ვინც ავტორიტეტულმა ზრდასრულმა გააუფასურა.
სასწავლო მომენტი: სიყვარული, ზრუნვა და დროული რეაგირება
პარადოქსულია, მაგრამ ბავშვურ აგრესიულობას თავად ბავშვი განიცდის. მშობლები მისით უკმაყოფილოები არიან, მეგობრებს მასთან თამაში არ უნდათ. ბავშვი მუდმივად შიშსა და გაღიზიანებაშია, რაც უბედურს ხდის.
ხანდახან სიყვარული და კეთილი სიტყვა უკეთ მოქმედებს, ვიდრე გაბრაზება. ბავშვის აღზრდის პროცესში ფიზიკური ძალადობა საერთოდ მიუღებელია. დუნდულებზე დარტყმაზე უარესი არის მხოლოდ დუნდულებზე დარტყმა მოტივის ახსნის გარეშე. მშვიდი საუბარი ბავშვს აჩვენებს: მისი ესმით, მზად არიან მისი პრობლემა მოაგვარონ. ამავდროულად, მშობელი ცუდი ქცევის უყურადღებოდ დატოვებას არ აპირებს.
კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საგანმანათლებლო პუნქტი: ბავშვს არ უნდა აჩვენოთ ფილმები და გადაცემები სისასტიკისა და ძალადობის სცენებით. მის ფსიქიკას ასეთი მასალის გადამუშავება უჭირს.
ბავშვი მშობლის სარკეა
ბავშვში ენერგიამ დუღილი რომ არ დაიწყოს, გამოსვლის საშუალება უნდა მისცეთ. დაე, იმხიარულოს მეგობრებთან ერთად, ფანტაზიას გასაქანი მისცეს სამეცნიერო და სპორტულ წრეებში.
ბავშვები მშობლების ქცევას იღებენ. თუ დედ-მამა კეთილები და თავაზიანები არიან ერთმანეთის და სხვების მიმართ, შვილი მათგან მაგალითს აიღებს. ასევე ბავშვს გადმოაქვს ბრაზი, აგრესია, შურისძიება და შეურაცხყოფა.
თუ დედა თავის შვილს „გაფუჭებულად“ თვლის, ბავშვი აუცილებლად უარყოფს მას და გაუცხოვდება. მარტოობის გრძნობაში ჩაიძირება, რაც ბავშვისთვის დამღუპველია. მშობლების ყურადღების მისაქცევად უფრო რთულად მართვადი გახდება.
ბავშვის მიღება ისეთი, როგორიც არის, რთული მისიაა ნებისმიერი მშობლისთვის. ის შობს სინათლეს, რომელიც ანათებს და კურნავს მთელ რასას. სიყვარულის ძალა ხომ შეუფასებელია.
