ივლისი ზაფხულის მწვერვალია, მალე სეზონის დასრულდება და მოსწავლეებს და სტუდენტებს სწავლა დაეწყებათ. დროა ზაფხულში მოდუნებული გონება მოვიკრიბოთ, მაგრამ როგორ გავაკეთოთ?
მეცნიერებმა დაასახელეს პროდუქტები, რომლებიც ტვინს „კვებავენ“, მას უფრო აქტიურად და პროდუქტიულად მუშაობას აიძულებენ. თუთია, მაგნიუმი, ქოლინი, რკინა და ფოლიუმის მჟავა – „პაპარაცი“ გიამბობთ, თუ რატომ არის ეს ელემენტები მნიშვნელოვანი და საიდან მივიღოთ.
რომელ პროდუქტებში შედის თუთია
ორგანიზმის ნორმალური ფუნქციონირებისთვის თუთიის როლი ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ამას 20 ან 30 წლის წინ ფიქრობდნენ. თუთიის დახმარებით რიგი ფერმენტები აქტიურდება, ნივთიერებათა ცვლა და ნეირონების აგზნების პროცესიც კი ხორციელდება.
აშშ-ში, სამედიცინო პროფესორის როია ჰალინის კვლევამ აჩვენა, რომ ადამიანებს, რომლებიც ნაკლებად კონცენტრირებულნი არიან და აღქმითი სწავლების უნარი დაქვეითებული აქვთ, სისხლში თუთიის დონე უფრო დაბალი აქვთ, ვიდრე მათ, ვინც ინტელექტის ტესტებში მაღალი მაჩვენებელი აჩვენეს.
თუთია ტვინის და ღვიძლის უჯრედებზე ალკოჰოლის ნეგატიურ გავლენას ამცირებს, რადგან იმ ფერმენტის ნაწილია, რომელიც ეთილის სპირტს შლის. მის გარეშე შეუძლებელია ჰორმონების, კერძოდ ტესტოსტერონის სინთეზი, რომელიც დიდწილად ჩვენს ქცევას განსაზღვრავს.
თუთია მნიშვნელოვანია ტვინის იმ ნაწილებისთვის, რომლებიც ყურადღების კონცენტრაციასა და მეხსიერებაზე არიან პასუხისმგებელნი. თუთიის დეფიციტი გაღიზიანების, ძილის დარღვევის, მხედველობის და ყნოსვის დაკარგვის მიზეზი ხდება. სიტუაციის გაუმჯობესებას სწორი კვების დახმარებით შეძლებთ.
თუთიის ყოველდღიური ნორმა 10-15 მგრ. ეს სასარგებლო ელემენტი ხორბლის ქატოში (7 მგ 100 გრ-ზე), კაკალსა და თესლში, ხმელ ყველში (5 მგ-მდე 100 გრ-ზე), პარკოსან პროდუქტებში, კვერცხის გულში, ხორცსა და ზღვის პროდუქტებში გვხვდება.
თუთიით და ტვინისთვის სასარგებლო ნივთიერებებით განსაკუთრებით მდიდარია კრევეტები (40-60 მგ 100 გრ-ზე). მათი რაციონის ჩართვა ნამდვილად ღირს: კრევეტებს სალათა დაუმატეთ, ის ბოსტნეულთან ერთად კარგად შეიწოვება.
რატომ სჭირდება ტვინს მაგნიუმი
მაგნიუმი თავის ტვინის ნორმალური მუშაობისთვის შეუცვლელია. მისი მონაწილეობით ნერვული უჯრედების სინაფსების რაოდენობა იზრდება. შედეგად, მეხსიერება, ყურადღების კონცენტრაცია, შრომისუნარიანობა და დასწავლის უნარი უმჯობესდება.
მაგნიუმი დამოუკიდებლად ალცჰაიმერის დაავადებისგან 100%-ით ვერ დაგიცავთ, მაგრამ პროფილაქტიკის საშუალებად და ამ დაავადების ალბათობის შესამცირებლად გამოგადგებათ.
მაგნიუმის დეფიციტი კონცენტრაციის უნარს აუარესებს და მეხსიერებასა და ყურადღებაზე უარყოფით გავლენას ახდენს. 300-500 მგ დღიური მოთხოვნილების დაკმაყოფილებას ამ მიკროელემენტით მდიდარი კვების პროდუქტების მიღებით შეძლებთ.
100 გრ პროდუქტზე მაგნიუმის შემცველობით ლიდერებს შორია ხორბლის ქატო (590 მგ), კაკალი (270 მგ-მდე), წიწიბურა (258 მგ), შვრიის მარცვლები (135 მგ) და ბარდა (100-110 მგ).
მთავარი ნახევარვიტამინი
წიგნს უყურებთ და ხედავთ… ეს ქრონიკული დაღლილობაა. თავის ტვინის ცენტრები, რომლებიც ინფორმაციის აღქმაზე პასუხისმგებელნი არიან, თითქოსდა „იყინებიან“ და ახლის აღქმას წყვეტენ. გონების მოკრებაში ქოლინი დაგეხმარებათ.
ეს ნივთიერება ყურადღების კონცენტრაციას და მეხსიერებას აუმჯობესებს, ასევე განწყობას ზრდის, გაღიზიანებას და აპათიას ამცირებს, აზროვნების პროცესებს ააქტიურებს. თავიდან ქოლინს „B4 ვიტამინს“ უწოდებდნენ, მაგრამ შემდეგ სახელი შეუცვალეს და ახლა ვიტამინის მსგავს ნივთიერებად განიხილება. თავისი არსით ნახევარვიტამინია.
ვიტამინისგან მხოლოდ იმით გამოირჩევა, რომ ორგანიზმს ქოლინის დამოუკიდებლად წარმოება შეუძლია. თუმცა საკმაოდ მცირე რაოდენობით აწარმოებს, ამიტომ ქოლინის, როგორც სხვა ვიტამინის, მიღება საკვებიდან გვიწევს.
ქოლინის დღიური ნორმა 500-100 მგ. მის მიღებას შეძლებთ შემდეგი პროდუქტებიდან კვერცხის გული (800 მგ), ძროხის ღვიძლი (420 მგ), ხორცი (80-130 მგ), სოიო (116 მგ), ბროკოლი (40 მგ), პომიდორი (20-30 მგ).
რკინა ტვინის აქტივობისთვის
ადამიანის ორგანიზმში რკინის როლის შეუფასებლობა არ შეიძლება. მისი ატომი ჰემოგლობინის მოლეკულების დალაგებაში მონაწილეობს – ცილების ტრანსპორტირება, რომელიც ყველა ქსოვილში ჟანგბადის გადატანას უზრუნველყოფს.
რკინის დეფიციტის დროს ორგანიზმი „იხრჩობა“. ქსოვილებში ჟანგბადის მიწოდება მცირდება, ანემია ვითარდება, ტვინი, გული და ნერვული სისტემა იტანჯება.
რაც შეეხება ნერვულ სისტემას, რკინა ნეირონიდან ნეირონზე ნერვული იმპულსების გადატანისთვის აუცილებელია. ეს განსაკუთრებული ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერების, ნეიროტრანსმიტერის მონაწილობით ხდება და რკინა მის წარმოქმნაში მონაწილეობს.
რკინა ემოციურ განწყობაზე გავლენას ახდენს. ის დოპამინის (მოტივაციის ჰორმონი) სინთეზში მონაწილეობას, რომელიც კმაყოფილების, მოტივაციის, აზროვნების და აქტიური მოძრაობის დონეზეა პასუხისმგებელი. დოპამინის დეფიციტის დროს დამახასიათებელია ინერტულობა, აპათია და საღი აზროვნების შემცირება.
რკინის მოთხოვნილების ნორმაა დღეში 8-18 მგ. რკინის დეფიციტი თითქმის ყოველ მესამე ქალს აწუხებს, განსაკუთრებით 30 წლის შემდეგ.
რკინის მარაგის შევსებაში დაგეხმარებათ სეზამი (16 მგ), ზღვის კომბოსტო (16 მგ), სოიო (10 მგ), წიწიბურა (8 მგ), ბარდა (7 მგ), ძროხის ღვიძლი (7 მგ), ვაშლის ჩირი (6 მგ-მდე). აღსანიშნავია, რომ ცხოველური წარმოშობის რკინის სრულად ათვისება ხდება, ხოლო მცენარეულის ბევრად უფრო ცუდად. ზოგიერთი პროდუქტი რკინის ათვისებას ხელს უშლის. მაგალითად, კალციუმი და რკინა შეუთავსებელია.
არაქისი გულმავიწყობის დროს
ექიმებისთვის დიდი ხანია ცნობილია, რომ ტვინის მუშაობა ფოლიუმის მჟავის (B9 ვიტამინის) ხანგრძლივი დეფიციტის დროს სერიოზულად ირღვევა. მეხსიერების შესუსტება, გაღიზიანება, გაფანტულობა და გულმავიწყობა გონებრივ და ორგანიზებულ მუშაობას ართულებს.
ფოლიუმის მჟავის დეფიციტი ძალიან გავრცელებულია. ფოლიუმის მჟავის შემცველობით უმი არაქისი ლიდერია, ის 100 გრამზე 240 მკგ შეიცავს. 150 გრ არაქისის ჭამით პრაქტიკულად ფოლიუმის მჟავის დღიურ ნორმას (400 მკგ) ვიტამინს მიიღებთ.
მეორე ადგილზე თესლი და სოიოა (200 მკგ), მას მოსდევს ოხრახუში (110 მკგ), ვირთევზას ღვიძლი (110 მკგ), ლობიო (90 მკგ) და პეკინის კომბოსტო (80 მკგ).
თუ ორგანიზმში „ტვინის საწვავი“ ვიტამინების და მიკროელემენტების სახით მუდმივად არსებობს, ძალიან ხანდაზმულ ასაკშიც კი შესანიშნავ მეხსიერებას და საღ გონებას შეინარჩუნებთ. კვება გონებრივ აქტივობას ყოველთვის შეესაბამება. ბევრის ჭამა ან უჭმელობა არ შეიძლება, ოქროს შუალედი უნდა იპოვოთ.
დიდებული ექიმი ჰიპოკრატე ამბობდა: „მითხარი, რა შეჭამე და გეტყვი, რით ხარ ავად“. კარგი ფორმის და განწყობის მისაღებად პროდუქტები სწორად უნდა შეარჩიოთ.
